قبل از اینکه خوداشتغال و کارآفرین شوید، موارد زیادی وجود دارد که باید آن‌ها را در نظر بگیرید؛ یکی از مهم‌ترین مواردی که باید به آن فکر کنید، این است که قصد دارید چه نوع کسب‌وکاری را راه‌اندازی و اداره کنید؟
به این منظور شما باید بدانید کسبوکار چیست، تعریف کسبوکار چیست و با انواع کسبوکار نیز آشنا باشید. در واقع چندین ساختار تجاری برای انتخاب وجود دارد؛ بنابراین باید در ابتدا تعریف کسبوکار و انواع آن را بشناسید و براساس علاقه، اشتیاق و شرایط خود بهترین گزینه را انتخاب کنید.
خوداشتغالی در بخش‌های حسابداری، بانکداری و مالی، هنرهای خلاقانه و طراحی، مراقبت‌های بهداشتی، فناوری اطلاعات، قانون، اوقات فراغت، ورزش و گردشگری، رسانه‌ها و بخش‌های اینترنتی از مواردی هستند که روزبهروز گسترده‌تر می‌شوند.
درک این نکته مهم است که همهٔ شرکت‌ها به یک شکل عمل نمی‌کنند و هر نوع کسبوکار از نظر اسنادی که باید تکمیل کنید، مالیاتی که باید بپردازید، نحوه توزیع سود و مسئولیت‌های شخصی شما در صورت ضرر کردن، با دیگری متفاوت است.
کسبوکار چیست؟
کسبوکار، سازمان یا هر نهاد دیگری است که در فعالیت‌های تجاری، حرفه‌ای، خیریه یا صنعتی فعالیت می‌کند. این سازمان می‌تواند یک نهاد انتفاعی یا غیرانتفاعی باشد که شامل یک فرد یا افرادی است که آن را مدیریت می‌کنند.
در تعریف دیگر، کسبوکار به فعالیتی تجاری گفته می‌شود که شامل ارائه کالا یا خدمات با انگیزه اصلی کسب سود است. این کسبوکار می‌تواند به‌شکل یک شرکت مشارکتی، سازمانی، شرکت فردی یا هر نهادی باشد که برای کسب سود، فعالیت‌های تجاری، صنعتی، خیریه یا حرفه‌ای انجام می‌دهد.
اصطلاح «سود» لزوما به معنی پول نیست. سود می‌تواند منفعتی غیر پولی به هر شکلی باشد که یک واحد تجاری می‌تواند از آن بهره ببرد.
علاوه‌بر این، یک کسبوکار می‌تواند نهادی «انتفاعی» یا «غیرانتفاعی» باشد و ممکن است به‌وسیله‌ٔ چندین نفر کنترل یا اداره شود.
مفهوم کسبوکار
مفهوم کسبوکار ایده‌ای الزامی برای هر نوع کسبوکار است. این مفهوم مبنا و جهتی را تعیین می‌کند که امور آینده‌ٔ هر کسبوکار را شکل می‌دهد. به‌عنوان مثال، مفهوم کسبوکار چشم‌انداز، ماموریت، مدل کسبوکار و برنامه‌ٔ یک نهاد تجاری را تعیین می‌کند.
به‌عنوان مثال، مفهوم تجاری پشت شرکت Uber، این بود که رانندگان تاکسی را در یک پلتفرم جمع کند و به آن‌ها کمک کند تا در صورت تقاضا، خدمات خود را ارائه دهند.
پس از این، شرکت تمام استراتژی‌های خود را براساس این مفهوم توسعه داد.
کسبوکارها چگونه کار می‌کنند؟
قبل از شروع یک کسبوکار، مطمئن شوید که درک درستی از آنچه یک کسبوکار را تشکیل می‌دهد و همچنین هرگونه فعالیت مرتبط با تجارت، دارید. این موضوع شامل دانستن قوانین محلی و کشوری یا بین‌المللی مربوط به کسبوکار شما نیز می‌شود.
این دانش به شما کمک می‌کند تا از هرگونه جریمه و خسارتی که می‌تواند بلافاصله پس از شروع کسبوکار، شما را فلج کند یا منجر به شکستتان شود، اجتناب کنید. همچنین این اطلاعات به شما کمک می‌کنند تا یک طرح تجاری قوی برای شروعی موفق در بازار ایجاد کنید.
فردی که یک کسبوکار را اداره می کند، به‌عنوان خوداشتغال، صاحب کسبوکار، پیمانکار یا گاهی اوقات کارآفرین شناخته می‌شود. با این حال، بهتر است بدانید که اصطلاحات «صاحب کسبوکار» و «کارآفرین» به‌طور کلی مترادف محسوب نمی‌شوند.
هر فعالیتی که برای کسب سود یا انتظار سود انجام می‌شود، فعالیت تجاری محسوب می‌شود. این فعالیت‌ها شامل یک کسبوکار کوچک فروشِ اقلام در بازارهای کوچک، از صندوق عقب خودرو یا در اینترنت نیز می‌شود.
ایده‌های کسبوکار
یک کسبوکار بسته به وضعیت مالی، محصولات، صنعت و غیره، ممکن است اهداف متفاوتی داشته باشد. با این حال، به‌طور کلی می‌توان اهداف تجاری را به 4 بخش تقسیم کرد:
- اهداف اقتصادی: به نیازهای مالی هر شرکت بستگی دارد و ممکن است شامل رشد، سود، بقا و غیره باشد.
- اهداف انسانی: معمولا کارکنان کسبوکار، نیازهای آن‌ها، رشد شخصی، امنیت، رضایت، انگیزه و غیره را هدف قرار می‌دهد.
- اهداف ارگانیک: شامل هر هدفی است که روی بهبود کسبوکار تمرکز دارد.
نمونه‌های رایج این هدف، شامل بهبود اعتبارِ برند، تقویت کسبوکار، افزایش سرمایه، نوآوری، رشد و غیره است. - اهداف اجتماعی: شامل هر هدفی است که روی بهبود جامعه تمرکز دارد. اهداف اجتماعی ممکن است شامل سیاست قیمت منصفانه، رضایت مشتری، محصولات باکیفیت، خیریه‌ها، سیاست استخدام منصفانه، حفاظت از محیط‌زیست و غیره باشد.
اهداف انواع کسب و کار
هدف از راه‌اندازی کسبوکار چیزی است که باعث می‌شود شرکت یا سازمان بتواند در بلندمدت به حیات خود ادامه دهد و فعالیت‌های خود را پیش ببرد. در واقع «هدف کسبوکار، دلیل وجود آن است.»
در حالی که اکثر مردم استدلال می‌کنند که سود، هدف اصلی هر کسبوکار است؛ ولی در واقع هدف اصلی چیزی فراتر از سود مالی است که باعث موفقیت کسبوکار در طولانی‌مدت می‌شود.
براساس مفهوم سنتی، تجارت تنها برای کسب سود از طریق ارائه کالاها و خدمات به مشتریان انجام می‌شود.
با این حال، براساس مفهوم مدرن، هدف اساسی هر کسبوکار «رضایت مشتری» است؛ زیرا رضایت مشتری همان هدفی است که بیشترین سود را به همراه خواهد داشت.
در واقع اگر مشتری‌مداری در کسبوکار جزو اولویت‌های شما باشد، کسبوکار شما روزبهروز در مسیر ارتقا پیش خواهد رفت.
هدف هر کسب‌وکاری ارائه خدمات خوب به مشتریان است و باید با ارائهٔ کالا / خدمات با کیفیت خوب و قیمت مقرون‌به‌صرفه، ارزش افزوده ارائه دهد.
برای بقا و شکوفایی در جنگ اقتصادی جامعهٔ مدرن، کسب و کار مدرن باید با استفاده از منابع به بهترین شکل، دل مشتریان را به‌دست آورند.
انواع کسبوکار
مشاغل و کسبوکارها را می‌توان بسته به نوع فعالیت‌ها و نوع مالکیت آن‌ها تقسیم‌بندی کرد؛ البته تقسیم‌بندی‌های دیگری نیز می‌توانند وجود داشته باشند.
کسبوکارها براساس گسترهٔ خدمات و محصولاتی که تولید می‌کنند، به 4 نوع مختلف طبقه‌بندی می‌شوند:
۱- کسبوکارهای تولیدی:
کسبوکارهای تولیدی، شامل مشاغلی هستند که در آن‌ها تولیدکنندگان محصولی را تولید می‌کنند و آن را توسعه می‌دهند؛ سپس محصول نهایی را مستقیماً به مشتری یا واسطه‌ها می‌فروشند.
نمونه‌هایی از مشاغل تولیدی عبارتند از کارخانه‌های فولادسازی، کارخانه‌های پلاستیک‌سازی و غیره.
۲- کسبوکارهای خدماتی:
در این نوع کسبوکار، آنچه به فروش می‌رسد، کالاهای نامشهود و خدمات است. برخلاف کالاهای ملموس، خدمات را نمی‌توان ذخیره کرد یا از ارائه‌دهنده جدا دانست.
کسبوکار خدماتی شامل خدمات شغلی، تخصصی، تبلیغات مبتنی بر کمیسیون و غیره را ارائه می‌دهند.
به‌عنوان مثال، می‌توان به سالن‌های آرایشی و ورزشی، مدارس، مراکز مشاوره و غیره اشاره کرد.
۳- کسبوکارهای بازرگانی:
بازرگانی، یک استراتژی تجاریِ واسطه است که در آن محصولات را از یک تولیدکننده، عمده‌فروش یا سایر شرکا خریداری می‌کند و همان را به قیمت خرده‌فروشی می‌فروشد.
معمولاً کسبوکارهای بازرگانی به‌عنوان تجارت «خرید و فروش» شناخته می‌شوند؛ زیرا آن‌ها با فروش محصولات به قیمتی بالاتر از قیمت تمام‌شده سود می‌کنند.
نمونه‌هایی از یک کسبوکار بازرگانی شامل فروشگاه‌های مواد غذایی، سوپرمارکت‌ها، توزیع‌کنندگان و غیره هستند.
۴- کسب و کارهای ترکیبی:
کسبوکارهای ترکیبی از ویژگی‌های 2 یا چند نوع کسبوکار را با یکدیگر ترکیب می‌کنند.
به‌عنوان مثال، یک رستوران را در نظر بگیرید؛ رستوران غذاها را آماده می‌کند، در واقع کار تولیدی انجام می‌دهد (تولید). در کنار تولید، محصولاتی مانند نوشیدنی‌های خنک را که توسط سایر مشاغل تولید می‌شوند را می‌فروشد و به‌نوعی کار بازرگانی انجام می‌دهد (بازرگانی).
در کنار آن، محیطی برای آسایش و راحتی مشتریان با موزیک، نور و غیره فراهم می‌کند و به آن‌ها خدمات ارائه می‌دهد (خدمات).
انواع ساختار کسبوکار
نوع دیگر طبقه‌بندی کسبوکارها براساس اشکال مالکیت تجاری آن‌هاست.
مالکیت تجاری نیز براساس تعداد مالکان، مسئولیت مالکان، نمایندگی، انگیزه‌ها و اهداف آن‌ها به اشکال مختلفی وجود دارد.
مالکیت انحصاری
مالکیت انحصاری به این معناست که یک کسبوکار تحت مالکیت و اداره یک فرد واحد است. راه‌اندازی، کارکرد و نوع کار این کسبوکارها آسان‌تر محسوب می‌شود. تمام سود کسبوکار به مالک تعلق می‌گیرد و او نیز مسئول تمام تعهدات خواهد بود.
با این حال، بزرگ‌ترین عیب این نوع کسبوکار، مسئولیت نامحدود برای مالک است؛ یعنی در صورت به‌وجود آمدن مشکل مالی، طلبکاران می‌توانند به دنبال دارایی‌های شخصی مالک (در صورتی که کسبوکار قادر به پرداخت آن‌ها نباشد) بروند.
براساس ماده ۴۱۸ قانون تجارت، درصورتی‌که فردی شخصاً تجارتی را راه‌اندازی کند و پس از مدتی به مشکل مالی بربخورد و ورشکسته شود و نتواند بدهی‌های خود را پرداخت کند، با دریافت حکم ورشکستگی، از ادامه معاملات تجاری منع می‌شود و دیگر حق دخلوتصرف در اموال و حقوق مالی خود را نیز نخواهد داشت.
با این حال، اگر در قالب شرکت مشغول فعالیت تجاری باشد و ورشکسته شود، هرچند برایش حکم ورشکستگی صادر می‌شود؛ ولی با اینکه تنها موسس و تنها شریک شرکت است، هیچ ممنوعیتی برای دخلوتصرف در اموالش نخواهد داشت.
در واقع مالک هنوز قادر است تا با اموال خود کسبوکار دیگری را راه‌اندازی کند و طلبکاران حق ندارند ضرر خود را از او مطالبه کنند.
مالکیت شراکتی
وقتی 2 یا چند نفر در کنار هم کسب‌وکاری را راه‌اندازی و اداره می‌کنند، معمولاً با هم شریک می‌شوند.
مشارکت به دو شکل «عمومی» و «محدود» تعریف می‌شود. شرکت تضامنی مانند یک شرکت انفرادی است؛ اما با بیش از یک مالک، که در آن همهٔ مالکان مسئولیت نامحدودی دارند.
در این نوع کسبوکار، شراکت می‌تواند کلی یا محدود باشد. در شراکت کلی، همهٔ شرکا به‌طور مساوی از مسئولیت نامحدود برخوردارند.
در شراکت محدود، میزان شراکت متفاوت خواهد بود؛ در نتیجه مسئولیت‌ها، سود نهایی و میزان ریسک برای آن‌ها نیز متفاوت است.
مالکیت با سهام
در مالکیت با سهام عام یا خاص، با شرکتی مواجه هستیم که دارای هویت قانونی مجزا از افرادی است که مالک هستند یا اداره‌اش می‌کنند. در این نوع مالکیت، سهامداران هر کدام بسته به سهمی که دارند، بخشی از مالکیت یا سود شرکت را در اختیار دارند و مالکیت در قالب سهام نشان داده می‌شود.
شرکت‌های سهامی عام، بودجه اولیهٔ خود را از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌کنند. در واقع به شرکت‌هایی که همه افراد جامعه امکان خرید سهام آن‌ها را داشته باشند و بیشتر سهام آن‌ها در دست مردم باشد، «سهامی عام» می‌گویند.
در این نوع کسبوکار، مالکان از مسئولیت محدود برخوردارند؛ اما لزوماً در ادارهٔ کسبوکار شرکت نمی‌کنند. کسبوکار توسط یک گروه (هیئت‌مدیره) که توسط سهامداران انتخاب شده است، اداره می‌شود.
شرکت‌های سهامی خاص کسب‌وکارهایی هستند که موسسان آن‌ها بودجهٔ تاسیس شرکت را تامین کرده‌اند و سهام آن‌ها در دست مردم نیست و متعلق به سهامداران و موسسان شرکت است.
شرکت با مسئولیت محدود
شرکت با مسئولیت محدود ترکیبی از کسبوکار محسوب می‌شود که دارای ویژگی‌های کسبوکار مشارکتی و سهامی است. در این نوع شرکت، مالکیت بین اعضای خانواده، دوستان و آشنایان تقسیم شده است.
براساس ماده ۹۴ قانون تجارت ایران، این شرکت‌ها با مالکیت چند نفر و با هدف‌های تجاری تشکیل شده‌اند. در این نوع شرکت‌ها هر کدام از مالکان به اندازهٔ سرمایه اولیه خود وظیفه دارند که تعهدات و قرض‌ها را پیگیری و پرداخت کنند.
این نوع شرکت‌ها در ایران بسیار رایج هستند. با وجود اینکه در این نوع شرکت نیز مالکیت براساس سرمایه تعریف می‌شود؛ اما از سیستم مالکین سهامدار استفاده نمی‌کنند و نمی‌توان آن‌ها را جزو شرکت‌های سهامی عام یا خاص دانست.
شرکت‌های تعاونی
شرکت‌های تعاونی یک سازمان تجاری خصوصی هستند که تحت مالکیت و کنترل افراد برای منافع متقابل تشکیل می‌شوند. در تعاونی، مشارکت افراد در شرکت، عضویت نامیده شده و از کالاها و خدمات ارائه‌شده توسط تعاونی بهره‌مند می‌شوند.
در این شرکت‌ها از همهٔ اعضا انتظار می‌رود که به اداره تجارت و کسبوکار کمک کنند؛ زیرا انگیزهٔ اصلی تعاونی ارائهٔ خدمات به همه اعضا به‌جای بازگشت سرمایه است.
انواع ابعاد کسبوکار
می‌توان کسبوکارها را در هر اندازه‌ای یافت. برخی از آن‌ها می‌توانند به اندازهٔ داشتنِ ۱۰ کارمند کوچک باشند و برخی دیگر می‌توانند به شرکت‌های بزرگ با بخش‌ها و سطوح مختلفِ اختیار تبدیل شوند.
- شرکت‌های کوچک: معمولا توسط یک فرد یا گروه کوچکی از افراد مدیریت می‌شوند و در اغلب اوقات کمتر از ۵۰ کارمند دارند.
چنین شرکت‌هایی اغلب کسبوکار خانوادگی یا خانگی هستند. - شرکت‌های متوسط: با اینکه هیچ دستورالعمل مشخصی برای تعریف یک شرکت متوسط وجود ندارد؛ به‌طور کلی سازمان‌هایی با ۵۰ تا ۲۵۰ پرسنل را به‌عنوان شرکتی متوسط یا MSB در نظر می‌گیرند.
- شرکت‌های بزرگ: سازمان‌هایی هستند که تعداد کارمند و گردش مالی بیشتری نسبت به شرکت‌های متوسط دارند.
این بدان معنی است که هر شرکتی با بیش از ۲۵۰ کارمند معمولا «بزرگ» در نظر گرفته می‌شود.
نتیجه‌گیری
کسبوکارها کالا و خدمات را در ازای دریافت سود، به خریداران ارائه می‌دهند. آن‌ها اندازهٔ متفاوتی از کوچک تا بزرگ دارند و نوع و ساختار آن‌ها نیز متفاوت است. با این حال، همهٔ آن‌ها ویژگی‌های یکسانی دارند که باعث می‌شوند تا آن‌ها را به‌عنوان نهادهای تجاری بشناسیم.
اصلی‌ترین موردی که کسبوکارها را متحد می‌کند، «انگیزهٔ پولی» است. هر شرکتی براساس نیاز به سود، هدایت می‌شود و مشتری (یک فرد یا یک شرکت) همیشه نقشی کلیدی در این بین ایفا می‌کند.
اگر قصد دارید از ابتدا شرکتی را راه‌اندازی کنید، باید برنامه‌ریزی و تحقیقات زیادی داشته باشید. تعیین مناسب‌ترین استراتژی برای شرکت شما فقط در صورتی امکان‌پذیر است که با تمام جنبه‌های تجاری آشنا باشید.
برای این آشنایی باید جواب سوالی مانند کسبوکار چیست را بدانید، با تعریف کسبوکار آشنا باشید و انواع کسبوکار را نیز بشناسید.
کسبوکار یعنی چه؟
کسبوکار به یک نهاد یا سازمان سرمایه‌گذاری اطلاق می‌شود که فعالیت‌های حرفه‌ای انجام می‌دهد.
کسبوکارها می‌توانند تجاری، صنعتی یا غیره باشند. موسسات تجاری انتفاعی برای کسب سود تجارت می‌کنند؛ درحالی‌که کسبوکارهای غیرانتفاعی این کار را برای ماموریتی خیریه انجام می‌دهند.
انواع کسبوکار خانگی کدامند؟
کسبوکارهای خانگی زیادی وجود دارند. برخی از آن‌ها شامل خرید عمده‌ٔ جنس و فروش تکی آن‌ها، فروش محصولات خانگی، راه‌اندازی کار چاپ براساس تقاضا، ارائهٔ خدمات آنلاین، تدریس آنلاین کلاس و غیره هستند.
