هر کسب‌وکاری در ابتدای راه خود نیاز به تقویت مالی و معنوی دارد. شتاب دهنده کسب و کار را در واقع می‌توانیم در حکم یک استارتر بدانیم. شروع حرکت در یک کسب‌وکار، شاید یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن باشد. زیرا اکثر چالش‌هایی که برای یک کسب‌وکار به نظر بزرگ می‌آیند، در همان ابتدای مسیر مانع حرکت و توسعه پروژه می‌شوند.
به همین دلیل نیاز است تا با استفاده از ابزارهایی، شروع حرکت کسب‌وکارها با جذب سرمایه‌های مالی و انسانی تسهیل شود. شتاب دهنده کسب و کار یا همان business accelerator دقیقاً سعی دارد تا چنین نقشی برای ابتدای مسیر یک کسب‌وکار ایفا کند. تجربه‌های موفقی تاکنون در این زمینه در شرکت‌ها و استارتاپ‌های خارجی و ایرانی وجود داشته است.
بررسی این تجربه‌ها نشان می‌دهد که یک شتاب‌دهنده مناسب می‌تواند در شروع مسیر مانند سوخت جت برای کسب‌وکار شما عمل کند. در این مقاله سعی می‌کنیم تا با استفاده از مثال‌های عینی و تجربی نقش شتاب‌دهنده‌ها و تأثیر آن‌ها را در کسب‌وکارهای مختلف بررسی کنیم. همچنین درصورتی‌که تا انتهای مقاله با ما باشید، سؤالات زیر برای شما به‌صورت دقیق و کامل پاسخ داده می‌شود:
- شتاب دهنده کسب و کار چیست؟
- چطور می‌توان از یک شتاب‌دهنده پذیرش گرفت؟
- بهترین خدمات در کدام یک از شتاب‌دهنده‌ها ارائه می‌شود؟
تاریخچه شتاب دهنده های کسب و کارها
در زمینه شتاب‌دهنده‌های کسب‌وکار تاریخچه جامع و کاملی در یک بررسی وجود ندارد. به همین دلیل است که اطلاعات موجود در فضای اینترنت در این مورد، مقداری پراکندگی و اختلاف دارند. اما مطابق بررسی‌ها شرکتی با این مفهوم به‌صورت عملی تا قبل از ماه مارس سال 2005 میلادی وجود نداشته است.
Y Combinator که به‌اختصار YC نیز نامیده می‌شود اولین مجموعه‌ای است که شتاب دهندگی را به‌صورت عملی آغاز کرد. این شرکت آمریکایی در حوزه فناوری فعال است و تا امروز در مدت فعالیت خود توانسته است بیش از سه هزار غول تجاری جدید و کسب‌وکار موفق ایجاد کند.
نام‌های بزرگ و مشهور زیر همگی از کسب‌وکارهایی هستند که توسط YC رشد کرده‌اند و به یک غول در زمینه اختصاصی فعالیت خود تبدیل شده‌اند:
- Dropbox
- Coinbase
- Airbnb
- Twitch
بررسی‌ها نشان می‌دهد که ارزش برترین شرکت‌هایی که از شتاب دهنده کسب و کار Y Combinator خدمات دریافت کرده‌اند، تا ژانویه 2021 بیش از 300 میلیارد دلار بوده است! این عدد فوق‌العاده بزرگ خود نشان‌دهنده عملکرد فوق‌العاده عالی YC دارد. زیرا نام‌های بزرگی که امروز در فهرست این شرکت دیده می‌شوند، روزی تنها یک شرکت تازه‌تأسیس بوده‌اند که هیچ سرمایه هنگفت و شهرتی نداشته‌اند. اما به لطف خدمات دریافتی از این شتاب‌دهنده، امروزه هرکدام از آن‌ها بخشی از بازار زمینه تخصصی خود در خدمات و کالا را در دست دارند.
نشریه تجاری و معتبر فوربس یکی از مراجع اصلی بررسی‌های آماری در زمینه شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها در دنیا است. این نشریه در سال 2012، Y Combinator را یکی از موفق‌ترین شتاب‌دهندگان (accelerator) کسب‌وکار در سیلیکون‌ولی معرفی کرد.
برای درک قدرت این شرکت، بهتر است بدانید سیلیکون‌ولی ناحیه‌ای تولیدی و تجاری در کالیفرنیای شمالی است که به‌عنوان قطب فناوری در دنیا شناخته می‌شود. در چنین محیطی با رقابت‌های شدید و سرمایه‌گذاری‌های هنگفت، شتاب دهنده کسب و کار یادشده توانسته است جزو برترین‌ها باشد.
Techstars نیز دیگر توسعه‌دهنده کسب‌وکار است که به‌عنوان یکی از نخستین شرکت‌های فعال در این زمینه شناخته می‌شود. این شرکت امروزه خدمات خود را به کسب‌وکارها در سطح جهانی ارائه می‌کند. Techstars سال 2006 در کلرادو تأسیس شد و دقیقاً مانند YC، مبدأ شروع فعالیت این شتاب‌دهنده نیز آمریکا است.
بررسی آمارهای اخیر این شرکت نشان می‌دهد که فقط از ماه می 2022، Techstars بیش از 2900 کسب‌وکار را برای خدمات شتاب دهندگی خود پذیرش کرده است. ارزش کلی این کسب‌وکارها در زمان بررسی، بالغ بر 71 میلیارد دلار تخمین زده شده است. این عدد بزرگ نشان‌دهنده سطح گسترده درخواست و تقاضای کسب‌وکارها و استارتاپ‌ها برای کار با توسعه‌دهنده و شتاب‌دهنده یادشده است.
شتاب دهنده کسب و کار چیست؟
پس از بیان تاریخچه‌ای از شرکت‌های شتاب‌دهنده، بهتر است به چیستی آن‌ها و کاری که انجام می‌دهند، بپردازیم. شاید برای شما هم سؤال پیش‌آمده باشید که چه خدماتی در این شرکت‌ها ارائه می‌شود که شرکت‌های مختلف با سرمایه‌های چندصد میلیون دلاری و حتی چندمیلیارددلاری از توسعه‌دهنده‌ها خدمات می‌گیرند؟
در این قسمت از مطلب به پاسخ این سؤال می‌پردازیم. لازم است تا برای رسیدن به پاسخ صحیح، نگاهی به روند یک کسب‌وکار یا استارتاپ تا موفقیت بیندازیم. بدون شک تمامی کسب‌وکارها در ابتدای راه خود مشکلاتی بزرگ دارند. این امر در 99 درصد آن‌ها مشترک است. حال در مواجهه با این مشکلات، بسیاری از کسب‌وکارها خصوصاً در حوزه فروش و مارکتینگ خدمات یا محصول خود ناتوان می‌شوند. یعنی راه‌حل درستی برای پشت سر گذاشتن مشکلات ندارند.
یک شتاب‌دهنده کسب‌وکار دقیقاً نقش رفع همین مشکلات را خصوصاً در ابتدای مسیر یک کسب‌وکار دارد. البته بسیاری از شرکت‌ها نیز پس از مدتی مشکلات خود را حل می‌کنند اما ممکن است در خلال حل مشکلات به دلیل استفاده از آزمون‌وخطا، سرمایه و زمان قابل‌توجهی را هدر دهند.
اما شتاب‌دهنده‌های کسب‌وکار به دلیل قدرت مجموعه خود و همچنین با اتکا به تخصص و تجربه خود، مسیر رسیدن به راه‌حل مشکلات و توسعه کسب‌وکارها را بسیار کوتاه‌تر می‌کنند. به همین دلیل است که مشاهده می‌شود بسیاری از کسب‌وکارهای نوپا باسابقه اندک خود اما به‌سرعت توانسته‌اند سهم خوبی از بازار فعالیت خود کسب کنند.
این در حالی است که بسیاری از شرکت‌ها باسابقه بیشتر هنوز در همان مراحل اولیه توسعه خود دست‌وپا می‌زنند. این‌گونه کسب‌وکارها معمولاً پس از صرف سرمایه و زمان به شکست و نابودی همیشگی محکوم می‌شوند.
به‌طورکلی شتاب‌دهنده‌ها در سه زمینه مختلف به کسب‌وکارهای نوپا کمک می‌کنند. مشاوره و منتورینگ تخصصی، پشتیبانی و دسترسی به منابع سرمایه‌گذاری سه زمینه کلی خدمات هستند که یک کسب‌وکار با استفاده از آن‌ها می‌تواند خودکفا شود و سطح خود را بالاتر ببرد.
هدف اصلی از دریافت خدمات از توسعه‌دهندگان کسب‌وکار، رسیدن کسب‌وکار به نقطه ثبات و خودکفایی است. اما بسیاری فراتر از این نقطه، بین‌المللی شدن و گسترش کسب‌وکار در سطح جهانی را مدنظر دارند.
نوجوانی؛ زمانی که یک بیزنس به شتاب دهنده کسب و کار نیاز دارد!
زمان دریافت خدمات از یک توسعه‌دهنده کسب‌وکار همیشه برای صاحبان کسب‌وکارها محل سؤال بوده است. اگر بخواهیم خیلی مختصر به این سؤال پاسخ دهیم، باید از عبارت «نوجوانی کسب‌وکار» صحبت کنیم. به این معنا که یک کسب‌وکار مراحل اولیه تأسیس را پشت سر گذاشته است و در مرحله قرار گرفته است که نیاز دارد تا مستقل شود و روی پای خود بایستد.
این دقیقاً جایی است که کسب‌وکار مدنظر، باید برای توسعه فعالیت و سرمایه خود اقدام به دریافت خدمات از شتاب‌دهنده‌های کسب‌وکار کند. دقت داشته باشید که کسب‌وکاری که هنوز در مراحل ابتدایی تأسیس قرار دارد، نمی‌تواند از شتاب‌دهنده خدمات دریافت کند. کسب‌وکارهایی که در مرحله تأسیس هستند، می‌توانند از شرکت‌هایی incubator برای دریافت خدمات شروع کسب‌وکار استفاده کنند.
علاوه بر منتورینگ تخصصی و سرمایه‌گذاری، کسب‌وکارهای نوجوان می‌توانند در همکاری با شتاب‌دهنده کسب‌وکار، به فضای اداری مشترک و منابع فنی و لجستیکی گسترده یک توسعه‌دهنده کسب‌وکار دسترسی داشته باشند. همچنین شتاب‌دهنده‌ها چنین کسب‌وکارهایی را با انواع مشابه خود که قبلاً با موفقیت از این مرحله عبور کرده‌اند، آشنا می‌کند. استفاده از تجربیات کسب‌وکارهای مشابه از دیگر خدماتی است که شتاب‌دهندگان به کسب‌وکارهای نوجوان ارائه می‌دهند.
انواع استراتژی ها و برنامه ها در یک شتاب دهنده استارتاپی
به‌طورکلی دو نوع شتاب‌دهنده تجاری برای کسب‌وکارهای مختلف وجود دارد:
- برنامه‌هایی تحت عنوان «Seed»: در این برنامه‌ها معمولاً استراتژی‌های مختلف برای رونق کسب‌وکار بین دو تا چهار ماه اجرا می‌شود. نکته اینجاست که این‌چنین برنامه‌هایی بیشتر برای استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای کمتر بالغ انجام می‌شوند.
در این برنامه‌های شتاب دهنده کسب و کار سعی می‌شود تا پایه‌های یک بیزینس محکم شود. برنامه‌های یادشده معمولاً قبل از ارائه ایده‌های راه‌اندازی کسب‌وکار به سرمایه‌گذاران برای جذب سرمایه پیاده می‌شود. - برنامه‌های مرحله دوم یا «Second-stage»: برنامه‌ها در این مرحله برای کسب‌وکارهایی اجرا می‌شود که بالغ‌تر هستند. یعنی پایه‌های کسب‌وکار محکم شده و آماده ارائه به سرمایه‌گذاران است. این برنامه حتی می‌تواند تا 6 ماه طول بکشد و معمولاً طولانی‌تر از مورد قبل است. در این نوع برنامه بیشتر تمرکز بر شناسایی و جذب فرصت‌های سرمایه‌گذاری و همچنین پشتیبانی از یک کسب‌وکار است.
توجه داشته باشید که در کشورهایی همچون کانادا و آمریکا که مهد توسعه‌دهنده‌های کسب‌وکار به‌حساب می‌آید، برنامه‌های یادشده برای شتاب‌دهی به کسب‌وکار معمولاً به‌صورت بخشی یا منطقه‌ای اجرا می‌شوند. مثلاً مرکز شتاب‌دهی نوآوری منابع طبیعی کانادا مستقر در شهر اوتاوا از ایالت انتاریو، یک شتاب‌دهنده Seed برای شرکت‌هایی است که هنوز در مراحل اولیه قرار دارند. این شتاب‌دهنده در طیف وسیعی از بخش‌های تجاری مرتبط فعالیت می‌کند.
نحوه پذیرش از شتاب دهنده کسب و کار؛ چه باید کرد؟
امروزه در تمامی کشورهای توسعه‌یافته و در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه جهان نیز تعداد زیادی شتاب‌دهنده برای کسب‌وکارهای مختلف وجود دارد. اما سؤال اینجاست که آیا این شتاب‌دهنده‌ها هر کسب‌وکار استارتاپی یا کسب‌وکاری را برای ارائه خدمات پذیرش می‌کنند؟ برای اخذ پذیرش از شرکت‌های شتاب‌دهنده چه باید کرد؟ در این قسمت از مطلب سعی می‌کنیم تا به‌صراحت و دقت به همین سؤالات پاسخ دهیم.
امروزه بیش از 200 شتاب‌دهنده در زمینه‌های مختلف کسب‌وکار در آمریکا وجود دارد. شاید تصور کنید با وجود این تعداد شتاب‌دهنده، تمامی کسب‌وکارها می‌توانند چنین خدماتی دریافت کنند. اما هرگز این‌گونه نیست. در همین آمریکا با این تعداد زیادی شتاب‌دهنده‌ها، سالانه صدها هزار طرح کسب‌وکار نوپا و استارتاپ در مرحله پذیرش یک شتاب دهنده کسب و کار رد می‌شوند!
در این قسمت از مقاله سه نکته مهم برای در اخذ پذیرش از شتاب‌دهنده‌ها و توسعه‌دهنده‌های کسب‌وکار ذکر شده است که رعایت آن‌ها قطعاً شانس شما را در پذیرش چندین برابر خواهد کرد:
- مشتری پولدار، شرط اصلی پذیرش در برنامه‌های شتاب‌دهی است. سرمایه‌گذاران عاشق محصولات و خدماتی هستند که با ارائه یک راه‌حل توانسته‌اند مشکل یا دغدغه‌ای را برطرف کنند. در واقع اگر محصول شما توانسته باشد یک نیاز را به‌خوبی پوشش داده باشد یا هزینه‌ای کم کرده باشد یا کاری را آسان‌تر کرده باشد، قطعاً مشتریان دست‌به‌نقد خواهید داشت.
مجموعه‌های شتاب‌دهی نیز عاشق چنین استارتاپ‌ها و شرکت‌هایی هستند. زیرا سرمایه‌گذاران چنین پروژه‌هایی به‌راحتی جذب می‌شوند. پس محصول یا خدمت شما باید ارزش معنوی داشته باشد و تفاوتی ایجاد کند. این اصلی‌ترین شرط موفقیت در پذیرش گرفتن از یک شتاب دهنده کسب و کار است.
- چه مشکلی را حل می‌کنید؟ تمرکز بر روی مشکلی که حل می‌شود می‌تواند از دیگر عوامل موفقیت در پذیرش از سوی شتاب‌دهنده باشد. دقت کنید که نباید چشم‌بسته عاشق محصول خود شوید و فقط سعی در تبلیغ و نمایش آن داشته باشید. محصول شما دقیقاً چه مشکل یا دغدغه‌ای را پوشش می‌دهد؟ پاسخ به این سؤال می‌تواند بیش از 50 درصد مسیر پذیرش شما در یک برنامه شتاب‌دهی باشد.
بسیاری از استارتاپ‌های خارجی محصول یا خدمات خود را با استفاده از مصاحبه‌های واقعی مشتریان به‌شتاب دهنده معرفی می‌کنند! یعنی در مصاحبه تعدادی مشتری مثلاً 100 نفر درباره دغدغه‌هایشان صحبت کرده‌اند و اینکه محصول یا خدمت استارتاپ متقاضی پذیرش، چه کمکی به آن‌ها برای حل مشکل می‌کند. مصاحبه‌ها می‌تواند در قالب فایل MP3، ورد آفیس، گوگل داک یا حتی فیلم کوتاه باشند.
- نحوه کسب درآمد و هزینه‌ها: دیگر موضوع مهمی که حتماً باید به آن توجه داشته باشید، روش دریافت پول از مشتری، کسب درآمد و هزینه استارتاپ است. این موضوع از جنبه مالی اهمیت زیادی برای شتاب دهنده کسب و کار دارد و باید حتماً شکلی توجیه‌پذیر داشته باشد.
دقیقاً مانند یک طرح توجیهی باید برای درآمدهای سالانه یا ماهیانه و… استارتاپ خود استراتژی بنویسید. اینکه مثلاً قرار است با فروش مستقیم از شبکه‌های اجتماعی مبلغی خاص در سال درآمد کسب کرد یا هزینه‌های این روش فروش می‌تواند مثالی از این توجیه ایده‌های شما برای کسب درآمد و پرداخت هزینه‌ها باشد.
سخن پایانی؛ چطور می توان از یک شتاب دهنده کسب و کار پذیرش گرفت؟
دقت داشته باشید که در موارد سه‌گانه بالا، اولویت‌هایی برای شتاب‌دهنده‌ها وجود دارد. مثلاً درست است که وجود مشتری دست‌به‌نقد و آماده برای خرید محصول یا خدمات یک موضوع بسیار مهم است، اما ممکن است شتاب‌دهنده به استراتژی شما در مورد سوم اهمیت بیشتری بدهد! یعنی ممکن است حتی با وجود کمتر از 10 مشتری دست‌به‌نقد برای محصول یا خدمات، کسب‌وکار شما به دلیل نقشه راه و درک درست از درآمد و هزینه پذیرش شود!
بررسی‌ها نشان داده است که بدون شک و بی‌هیچ حرف و حدیثی، «حل مشکل یا دغدغه مخاطب کسب‌وکار» از همه چیز برای شتاب‌دهنده مهم‌تر است. اگر رفتاری صادقانه در مصاحبه‌های مشتریان و بررسی دغدغه‌های آن‌ها در معرفی به شتاب‌دهنده داشته باشید، درصورتی‌که واقعاً مشکلی را حل کرده باشید، به‌احتمال زیاد میتوانید از شتاب دهنده کسب و کارتان پذیرش بگیرید.
و در آخر نیز باید به این نکته اشاره کنیم که شتاب‌دهنده‌ها باید به دنبال شما باشند! بله درست متوجه شدید. کسب‌وکار شما با رعایت موارد سه‌گانه یادشده در این مقاله خصوصاً مورد دوم یعنی حل مشکل و پوشش دغدغه مشتری، یک گزینه ارزشمند برای شتاب‌دهنده است. در چنین شرایطی آن‌ها به سراغ شما خواهند آمد. البته اگر به‌خوبی بتوانید ایده و کسب‌وکارتان را به آن‌ها بشناسانید!
