فرانک باس در سال 1969 مدلی تحت عنوان مدل انتشار و یا سازگاری با نوآوری را معرفی نمود. این مدل، چگونگی پذیرش یک محصول جدید، نوآوری و یا فناوری نوین توسط بازار را پیش بینی می کند. مدل انتشار، رقابت میان رقبای مبتکر یا مقلد را می بیند که با نوآوری های خود رقابت می کنند و یا از یک ابتکار تقلید می کنند.
هنگام معرفی فناوری ها، نوآوری ها و محصولات جدید، به خصوص برای پیش بینی فروش و فناوری های محصولات جدید، مدل انتشار باس به پیش بینی پذیرش آنها در بازار کمک شایانی می نماید. فارغ از طیف وسیعی از متغیر های تصمیم های مدیریتی، مانند قیمت گذاری، تبلیغات، مراحل معرفی، تفاوت های جغرافیایی و غیره، مدل انتشار باس تقریبا برای تمامی معرفی ها مناسب است. با وجود اینکه تصمیم های مدیریتی در این مدل می توانند باعث جابجایی منحنی در طول زمان شوند، اما شکل منحنی همیشه یکسان خواهد بود.
مدل انتشار باس، با قائل شدن تمایز میان رقابت مقلدها و مبتکرها ( و پذیرنده ها)، چگونگی تسریع پذیرش محصول، نوآوری یا فناوری به کمک پاسخ های رقابتی را تشریح می کند. هرچه عرضه بیشتری صورت گیرد، تقاضا افزایش خواهد یافت. این موضوع با مفهوم انتشار نوآوری که توسط اورت راجرز مطرح شد و بیان میکند که چگونه مشتریان محصولات، فناوری و نوآوری های تازه را میپذیرند، مطابقت دارد. راجرز در ابتدا سریعترین پذیرندهها و در ادامه مبتکران، پذیرندههای اولیه، اکثریت اولیه، اکثریت ثانویه و متاخر ها را از یکدیگر متمایز میکند.
مدل انتشار در اصل یک مدل ریاضیاتی است که بیان میکند مجموعه ای از X پذیرنده بالقوه (رقبایی که میتوانند محصول، فناوری یا نوآوری معرفی شده را پذیرفته یا تقلید کنند) وجود دارد. برخی از این پذیرنده های بالقوه، محصول جدید را به تنهایی با احتمال p خواهند پذیرفت (نوآوران). دیگران نیز مقلدها اند که احتمال پذیرش آنها بسته به نرخ تقلید (q)، ضرب در تعداد افرادی که از قبل از محصول فعلی آنها استفاده می کنند(Y) است. تعداد پذیرندههای جدید (N) با استفاده از این فرمول محاسبه میشود:
N = (P + qY) (X – Y)
که در آن:
N= پذیرندههای جدید
P= نسبت افرادی که به خودی خود پذیرندهاند
qY= نسبت افراد مقلد
X-Y= پذیرندههای تجمعی
این مدل تاثیر گستردهای در بازاریابی و علم مدیریت دارد. با اینکه مفهوم انتشار نوآوری راجرز بیشتر به عنوان یک مفهوم و تصوری کلی درک شدهاست، مدل انتشار باس که دهههاست به اثبات رسیده، تنها یک مفهوم جالب توجه نیست؛ بلکه از نظر ریاضیات نیز معتبر است.
هرچند که این مدل در ظاهر بسیار ریاضیاتی و نظری به چشم میآید، ولی قابلیت و امکانپذیری اجرای آن همچنان بالاست. با افزایش توجه به جوامع، شبکه ها و گروه های کاربری، مدل انتشار باس، به عنوان ابزاری جهت تخمین اندازه و نرخ رشد این شبکه های (آنلاین) اجتماعی، محبوبیت یافته است.
Bass, F.M. (1969) ‘A new product growth model for consumer durables‘
Management Science 15(5), 215–227
Rogers, E.M. (2003) Diffusion of Innovations, 5th edn. New York: The Free Press