جان استرمن؛ تحلیل دینامیکی سیستم ها
گاهی برخی از کتاب‌ها، تبدیل به اصلی‌ترین منابع و مراجع در حوزه تخصصی خود می‌شوند. مهم نیست این کتاب‌ها چقدر قدیمی‌اند یا چه زمانی تالیف شده اند. درهر حال به زبان‌های مختلف ترجمه شده و در تمام دنیا به دانشجویان و معلاقمندان به رشته‌هایی که موضوع کتاب با آن‌ها مرتبط است توصیه می‌شوند. کتاب پویایی شناسی کسب و کار نوشته جان استرمن نیز از این دست کتاب‌ها است. این کتاب برای دانشجویان به‌عنوان منبع اصلی دروس تجزیه و تحلیل سیستمها، سیستمهای پویا، پویایی‌های صنعتی و پویایی‌شناسی كسب‌وكار در رشته مدیریت و مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی شناخته می‌شود.
معرفی کتاب پویایی شناسی در کسب و کار
Business Dynamics یا کتاب پویایی شناسی کسب و کار نوشته جان استرمن که جلد اول آن به تحلیل دینامیکی سیستمها می‌پردازد در بین متخصصین و کارشناسان حوزه تحلیل دینامیک، به‌عنوان بهترین و مفیدترین منبع در این خصوص شناخته می‌شود. این کتاب در ترجمه‌های مختلف دینامیک سیستمها، پویایی شناسی کسب و کار و پویایی شناسی سیستمها نیز نامیده می‌شود. اما شهرت آن با عنوان دینامیک سیستم از جان استرمن بیش از باقی نام‌ها و عناوین است. البته نام کتاب اهمیت چندانی ندارد. آنچه درمورد این کتاب بسیار مهم است، اعتبار بسیار زیادش در تمام دنیا است. نویسنده کتاب، جان استرمن، استاد دانشگاه MIT و شناخته‌شده‌ترین دانشمند زنده در حوزه‌ی دینامیک سیستم است و این خود اصلی‌ترین اعتبار این کتاب محسوب می‌شود. در این کتاب موضوعات بسیار متنوعی از منظر دینامیک سیستمها مورد بررسی قرار گرفته است. به‌طوری که معمولا کل کتاب حتی در دو ترم تدریس نمی‌شود. بلکه عموما فصل‌های مشخصی را به دانشجویان مختلف از رشته‌های مرتبط پیشنهاد می‌کنند. برای مثال به دانشجویان مدیریت بازاریابی و تبلیغات مبحث تحلیل دینامیکی الگوی رفتاری مشتریان در بازار هدف توصیه می‌شود.
بخش‌های کتاب پویایی شناسی در کسب وکار
کتاب پویایی شناسی کسب و کار در پنج بخش تالیف شده است که هر بخش فصول متعددی دارد. عناوین مشخص و محتوای کلی هر بخش عبارتند از:
- بخش اول – ایجاد دید کلی نسبت به تفکر سیستمی و مدل سازی سیستمها
- بخش دوم – ابزارهای مورد نیاز برای تفکر سیستمی
- بخش سوم – دینامیک رشد
- بخش چهارم – ابزارهای مدلسازی سیستمهای پویا
- بخش پنجم – ناپایداری و نوسان در سیستمها
در انتهای کتاب نیز یک بخش جمع‌بندی و نکات پایانی وجود دارد که در آن فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی دانش دینامیک سیستمها مطرح شده و مورد بحث قرار گرفته است.
نسخه‌های موجود از کتاب داینامیک کسب وکار در ایران
کتاب Business Dynamics در ایران توسط دو بار ترجمه شده و در دو انتشارات به چاپ رسیده است که عبارتند از:
پویایی شناسی کسب و کار (جلد اول)- تفکر سیستمی و مدل سازی برای جهانی پیچیده
این نسخه توسط کورش برارپور، پریسا موسوی اهرنجانی، بنفشه بهزاد، مرضیه امامی، لاله رضایی عدل و حسن فغانی ترجمه شده است و انتشارات سمت و با مقدمه‌ی دکتر مشایخی آن را در سال در سال ۸۸ منتشر نمود. تعداد صفحات کتاب در این نسخه ۷۸۸ صفحه است. این نسخه در نمونه الکترونیکی نیز در دسترس عموم است.
پویایی شناسی سیستم
این نسخه توسط شهرام میرزایی دریانی، علیرضا زنده‌بافنده، احمد اصلی‌زاده، علیرضا سلوک‌دار و کیوان شاهقلیان ترجمه شده است و انتشارات ترمه آن را در سال ۸۶ منتشر نمود. تعداد صفحات این نسخه از کتاب ۳۲۵ صفحه است و نسخه الکترونیک آن نیز در دسترس عموم قرار دارد.
نکته مهم اینکه کتاب اصلی یعنی Business Dynamics توسط جان استرمن در ۱۰۰۰ صفحه تالیف شده است. این کتاب به زبان انگلیسی توسط نشرهای مختلفی در سطح جان به چاپ رسیده است. دو نسخه موجود از این کتاب در ایران،بارها به تجدید چاپ رسیده است.
قسمتی از کتاب پویایی شناسی در کسب و کار
در بخشی از کتاب پویایی شناسی کسب و کار (جلد اول)- تفکر سیستمی و مدل سازی برای جهانی پیچیده می‌خوانیم :
«مقادیر حدی متغیر وابسته: اگر متغیر مستقل روی محور افقی خیلی زیاد و یا خیلی کم شود، گاهی متغیر وابسته که روی محور عمودی نشان داده شده است از یک مقدار حدی بیشتر یا کمتر نمی‌شود.
مثلاً در منحنی PCP برحسب DSR در شکل 7–12 اگر تقاضا صفر شود و DSR=0 شود ممکن است فروشنده‌ها حاضر نباشند به‌یک‌باره 100% از قیمت کالای خود کم کنند، چون ممکن است در آینده دوباره تقاضا به وجود آید. لذا PCP در ازای DSR=0 به 1- که معادل 100% کاهش در قیمت است نمی‌رسد. البته مقادیر حدی را باید براساس مشاهده، اطلاعات قبلی و گاهی منطق تغییر متغیر تعیین کرد.
همین‌طور هرگاه تقاضا از عرضه بسیار بیشتر شود و DSR به اعداد بالاتر از 2 برسد احتمالاً عرضه‌کنندگان به‌یک‌باره در یک مقطعِ زمانی قیمت‌های خود را 100% اضافه نمی‌کنند، چون ممکن است مشتریان قبلی خود را از دست بدهند و همچنین مطمئن نیستند که فزونی تقاضا به عرضه در آن سطح باقی بماند.
البته با استمرار فزونی تقاضا به عرضه و افزایش مداوم قیمت با درصدی کمتر از 100% در واحد زمان، قیمت‌ها به بیش از 100% گذشتۀ خود نیز می‌رسد. مقدار حدی DSR براساس مشاهده، اطلاعات گذشته و منطق مورداستفادۀ فروشندگان باید تعیین شود.»
دقت داشته باشید که این نسخه از کتاب در ۴ بخش و ۱۲ فصل ترجمه و تنظیم شده و نسخه‌ای که آن را با نام پویایی سیستم می‌شناسیم در ۴ بخش و ۱۰ فصل ارائه گشته است.
سخن پایانی
نکته مهمی درمورد کتاب پویایی شناسی کسب و کار توصیه می‌شود این است که کتاب متن خوش‌خوان جذابی ندارد. این متن به‌دلیل تخصصی بودن، کمی سنگین و نامفهوم جلوه می‌کند. همچنین میزان محاسبات، اعداد و ارقام و فورمول‌های مطرح شده در متن کتب زیاد است، درنتیجه ممکن است خواندن آن در حوصله هر شخصی نگنجد. مطالعه دقیق کتاب نیاز به پشتکار زیادی دارد. درنتیجه توصیه می‌شود که پیش از خرید کتاب، این موضوع را مدنظر قرار دهید. ضمن اینکه کتاب پویایی شناسی کسب و کار برای تمامی افراد مانند دانشجویان، مدیران، مشاوران و پژوهشگران علاقمند به داینامیک سیستمها، می‌تواند بسیار مفید باشد. مطالعه این کتاب می‌تواند به درک علل پویایی کسب وکار‌ها کمک کرده و راه‌ها و شیوه‌های کنترل و بهبود رفتار بنگاه های کسب وکار را برای تبدیل آن‌ها به سازمان‌های فراگیر دراختیار فرد بگذارد.
