در دنیای امروز، نقش مدیریت بسیار پررنگ‌تر از قبل شده است که این موضوع را می‌توانیم ناشی از وجود نظریه‌های مختلف در جهان در مورد مدیریت بدانیم. هنری فایول یکی از افراد نظریه‌پرداز در حوزه مدیریت بوده است. همین موضوع باعث شده تا بسیاری از مردم جهان بدانند که هنری فایول کیست؟ و چه کاری را در مکتب مدیریت انجام داده است. افرادی که در حوزه مدیریت فعالیت می‌کنند، غیر ممکن است که تا به حال نام نظریه مدیریت اداری هنری فایول را نشنیده باشند. نظریه‌ای که بیش از 1 قرن پیش روی کار آمده است؛ اما در حال حاضر به یکی از پرکاربردترین نظریه‌های مدیریتی تبدیل شده است.
هنری فایول کیست؟
کمتر کسی که در حوزه مدیریت اجرایی فعالیت کرده باشد هست که نمی‌داند هنری فایول کیست؟ هنری فایول یکی از افراد فعال در حوزه مدیریت است که توانست از زمان ورود خودش به این حوزه و ارائه نظریه‌های مختلف، تحویل بسیار زیادی در زمینه مدیریت اجرایی به وجود آورد.
هنری فایول در نیمه‌های قرن نوزدهم و در سال 1841 چشم به جهان گشود. او 65 سال از زندگی خود را صرف کار حرفه‌ای کرد و توانست نقش مهمی را در زمینه مدیریت ایفا کند. هنری فایول پس از 84 سال زندگی حرفه‌ای، چشم از جهان بست. برای اینکه بیشتر بدانید که هنری فایول کیست؟ با ما همراه باشید.
هنری فایول در یک خانواده فرانسوی به دنیا آمد؛ اما هنری فایول به دلیل شغل خانوادگی در استانبول کشور ترکیه به دنیا آمد و برای ادامه تحصیل به فرانسه بازگشت. آقای فایول در 19 سالگی از آکادمی معدن فارغ التحصیل شد و در همان زمان در یک شرکت حفاری معدنی به عنوان مهندس معدن استخدام گردید.
او از همان ابتدای ورود خودش به این کار، صرفا به عنوان یک مهندس کار نمی‌کرد. بلکه او کارهای تحقیقاتی متعددی را انجام داد و همواره در الاش بود که با ارائه راهکارهای مدیریتی، از بروز حوادث مختلف جلوگیری کند. به طور مثال، یکی از کارهای تحقیقاتی که توسط هنری فایول انجام شد، انجام مطالعه کامل در مورد علت آتش سوزی در معادن بوده است و همچنین روش پیشگیری از آتش سوزی نیز توسط هنری فایول، ارائه شد.
فایول تا سن 74 سالگی دست از مدیریت، مشاهده و تجربه بر نداشت و تازه در همان سن بود که با داشتن بیش از نیم قرن سابقه مدیریتی، نظریه‌های مدیریتی خود را روی کار آورد. فایول علاقه زیادی به تحقیق داشت و به دلیل داشتن ذهن تحلیل گر خود توانست به یکی از بهترین افراد در حوزه مدیریت تبدیل شود.
فایول کیست؟
نقش دیدگاه هنری فایول در مدیریت امروز
در گذشته رویکرد خاص و مناسبی برای مدیریت وجود نداشت. در واقع همه چیز بر پایه کارگران یک سازمان و مجموعه می‌چرخید و آن‌ها با هر روشی کار خود را انجام می‌دادند تا در نهایت به هدف نهایی سازمان نزدیک شوند؛ اما هنری فایول توانست با ارائه دیدگاه‌های شخصی خودش، به مردم جهان یادآوری کند که این روش برای اداره یک سازمان و مجموعه صحیح نیست. مدیریت در نظریه هنری فایول نقش مهم و اصلی را برای یک سازمان ایفا می‌کند.
با وجود اینکه سال‌ها است از مرگ هنری فایول می‌گذرد و حتی برخی از مردم نمی‌دانند که هنری فایول کیست؟ اما هنوز هم نظریه‌های این فرد به عنوان نظریه‌ها و ایده‌های اصلی برای مدیریت امروز شناخته می‌شوند. ایده‌هایی که عمدتا می‌توانند برای مدیریت بهتر سازمان‌ها مورد استفاده قرار گیرند و معنای مدیریت را عوض کنند.
نقش دیدگاه هنری فایول در مدیریت امروز آنقدر پررنگ است که حتی در بسیاری از کتاب‌های درسی رشته مدیریت، این دیدگاه بیان می‌شود. اصول نظریه مدیریت اداری هنری فایول آنقدر کامل و کافی هستند که همه مجموعه‌ها از جمله سیاست‌مداران، مجموعه‌های آموزشی و سازمان‌ها و شرکت‌ها می‌توانند از این دیدگاه‌ها برای مدیریت بهتر مجموعه استفاده کنند.
وظایف مدیریت از دیدگاه هنری فایول
آقای هنری فایول با دیده‌ها و تجربه‌های شخصی خودش، وظایف مدیریت و دیدگاه خود را در این زمینه بیان کرد. او چندین سال در حوزه مدیریت فعال بود و در طی همین سال‌ها فعالیت‌های بسیار زیادی را برای بهبود شرایط سازمان‌ها انجام داد. به عقیده آقای فایول، هیچ موفقیتی بدون تلاش به دست نمی‌آید و مدیریت به غیر از اینکه اخلاق خوب و دوستانه پسند می‌طلبد، نیاز به تخصص و تجربه نیز دارد.
این دیدگاه مدیریتی آقای فایول در بسیاری از امور سیاسی نیز حائز اهمیت است. در گذشته بسیاری از مردم تصور می‌کنند که یک حاکم و سیاستمدار خوب باید با اخلاق و عادل باشد؛ اما علاوه بر ویژگی‌های اخلاقی بر اساس نظریه فایول مدیر یک‌سری وظایف دیگری را نیز برعهده دارد. اگر مدیران در هر سطحی بتوانند این وظایف را اجرایی کنند، موفقیت آن‌ها در سازمان قطعی خواهد بود. البته پایبندی به این نظریه و اصول آن نیز بسیار حائز اهمیت است.
طبق نظریه مدیریت هنری فایول، مدیران سازمان‌ها 5 وظیفه مهم را برعهده دارند که البته این وظایف باید در قالب 14 اصول مختلف اجرایی شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم؛ اما ابتدا اجازه دهید تا با 5 وظیفه مهم مدیریت طبق این نظریه آشنا شویم.
- پیش‌بینی و برنامه ریزی: برنامه ریزی برای آینده و در نظر گرفتن برنامه‌های عملیاتی
- سازماندهی کردن: ایجاد ساختار، مواد و منابع انسانی
- اختصاص دستوران مهم: تخصیص فعالیت‌ها در میان پرسنل
- هماهنگ کردن: پیوند دادن، متحد کردن و هماهنگی میان تلاش‌های پرسنل
- کنترل کردن: کنترل فعالیت‌ها و مطابقت دادن آن‌ها با سیاست و عمل
اصول نظریه مدیریت اداری هنری فایول
حال که متوجه شدید هنری فایول کیست؟ و چه نقشی در مدیریت امروزی دارد؛ شاید برای شما این سوال مطرح شود که آقای هنری فایول چه نقشی در مدیریت داشته و چه نظریه‌هایی را ارائه کرده است؟ اصول نظریه مدیریت اداری هنری فایول به 14 دسته مختلف تقسیم بندی می‌شوند که بر عقیده آقای فایول اگر همه این نظریه‌ها در یک سازمان و یا مجموعه اجرا شوند، در نهایت آن مجموعه بسیار موفق خواهد بود. با ما همراه باشید تا این اصول را به شما توضیح دهیم.
1. تقسیم کار در مدیریت
تقسیم یا تخصیص کار یکی از اصول مهم در نظریه مدیریت هنری فایول است. طبق این نظریه، تخصیص کارها برای افزایش تمرکز روی فعالیت‌ها انجام می‌شود و می‌تواند باعث افزایش مهارت در افراد و درک بهتر تخصص هر فرد شود. طبق نظریه فایول اثربخشی مهم‌تر از کارایی است. در کارایی همیشه یک کار انجام می‌شود، اما درستی آن مشخص نیست؛ اما در اثربخشی اصل انجام کار به صورت صحیح و حرفه‌ای است.
2. اقتدار با مسئولیت مربوطه
در صورتی که هر مسئولیتی به یک فرد اختصاص داده شود، فردی که وظیفه انجام یک سری کارها را برعهده دارد نیاز به مرجع خاص دارد. وجود اقتدار در کنار مسئولیت مربوطه به افراد این امکان را می‌دهد تا راحت‌تر کار تخصصی خودشان را انجام دهند.
3. مسئولیت مساوی است با سازمان
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که باید برای درک اهمیت همکاری به آن توجه داشت، درک رابطه مناسب میان مسئولیت و سازمان است. قضاوت یک شخصیت، نیاز به تکامل اخلاقی بالایی است. یک رهبر خوب باید این شهامت را داشته باشد که بتواند تعهد را به نسبت به انجام کارها به دیگران تزریق کند. صداقت شخصی و ویژگی‌های اخلاقی خوب یک مدیر، می‌تواند بهترین سد برای جلوگیری از سوء استفاده از مدیر باشد. بنابراین، موفقیت و خصوصیات اخلاقی خوب مدیر نه با انتخاب و نه با مالکیت به او اعطا نخواهد شد.
4. انضباط
بدون وجود انضباط، هیچ شرکتی قادر به پیشرفت نیست. انضباط می‌تواند برای ایجاد ثبات در عملکرد، پیروی از قوانین و ارزش‌ها و تعیین استانداردها مورد استفاده قرار گیرد. در اصل اطاعت در نظریه هنری فایول باید بر اساس یک سری استانداردها و توافق نامه‌های پایدار بین شرکت و کارمندان ایجاد شود. از این رو وجود انضباط از اهمیت بسیار زیادی در سازمان برخوردار است.
5. وحدت فرماندهی
یکی از مهم‌ترین اصول در نظریه مدیریت اداری هنری فایول این است که یک کارمند در سازمان فقط باید به یک فرد و بالادستی گزارش بدهد. مشکل در کارخانه‌ها، سازمان‌ها و مجموعه‌ها زمانی آغاز می‌شود که افراد نیاز داشته باشند به چند رئیس چند گزارش متفاوت بدهند. در این صورت کارمند باید چندین گزارش متفاوت از کار خود تهیه کند؛ حال ممکن است یک رئیس درخواست متفاوت دیگری از رئیس دیگر داشته باشد. از این رو فرد اصلی که متضرر می‌شود کارمند است.
6. وحدت جهت
دیدگاه هنری فایول به دلیل تمرکز بر روی وحدت، بسیار حائز اهمیت است. وحدت جهت یکی از اصول هنری فایول برای مدیریت است که نشان می‌دهد یک سازمان زمانی موفق خواهد بود که دارای یک بالادستی یا رئیس باشد. آن فرد به عنوان رئیس می‌تواند به همراه اهداف و برنامه‌هایی که برای گروه تعیین می‌کند، گروه خود را به سمت اهداف سازمان هدایت کند.
7. تبعیت از منافع فردی به منافع عمومی
متاسفانه یکی از ضعف‌های مدیریتی که هنوز هم شاهد آن هستیم و به شدت توسط نظریه مدیریت هنری فایول منع شده است، تاثیر منفعیت فردی در یک سازمان بر روی اعضای گروه دیگر است. طبق نظریه فایول، مجموعه ارزش‌های مشترک یک سازمان باید برای تصمیم‌گیری مورد توجه قرار بگیرند. واحدگرایی در سازمان می‌تواند تاثیر مثبتی روی تصمیمات در سطح سازمان داشته باشد. این موضوع به ویژه در شرایط سیاسی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و می‌تواند از فاسد شدن امور مدیریتی جلوگیری کند.
8. حق‌الزحمه کارکنان
عدالت که یکی از اصول و اساس‌های دیدگاه هنری فایول است، در پرداخت دستمزد کارکنان نیز به چشم می‌خورد. طبق نظریه مدیریت اداری هنری فایول، لازم است که جبران خدمات هر یک از کارکنان عادلانه باشد. تا جایی که ممکن است، لازم است که رضایت کارکنان و بنگاه‌های اقتصادی در اولویت قرار بگیرد تا در نهایت بتوان از مزایای وحدت کارکنان در مجموعه بهره‌مند شد.
9. تمرکز
تمرکز در دیدگاه هنر فایول در مورد مدیریت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به طوری که طبق نظریه فایول، نتیجه سازماندهی می‌تواند بسیار در امر مدیریت مهم و اساسی باشد. نحوه کنترل اقدامات و نتایج کارها باید به طور دقیق و با توجه به نیازها، گزارش شوند. این موارد جزء مواردی هستند که طبق دیدگاه فایول توجه زیادی به آن‌ها نمی‌شود.
10. زنجیره اسکالر / خط اقتدار
سلسله مراتب فرماندهی باید به گونه‌ای باشد که روابط مدیر ارشد با کارمند به طور دقیق گزارش شود. این گزارش باید واضح، قابل درک و منطقی باشد، به طوری که هم مدیر ارشد و هم کارمند بتوانند آن را درک کنند.
11. ترتیب
یک کسب‌وکار زمانی موفق می‌شود که یک مکان منظمی را برای هر یک از اعضا فراهم کند. در این صورت کارمندان می‌توانند نقش خود را در سازمان درک کنند و با اعتماد به نفس بیشتری برای انجام امور پیش بروند. بنابراین، سیاست‌ها، قوانین و دستورالعمل‌هایی که در سازمان وجود دارند، باید توسط هر فرد قابل درک باشند. ترتیب را می‌توان مکملی برای نظم در سازمان دانست. از این رو طبق نظریه فایول «نظم به معنای حرکت مداوم و تکالمی است، نه یک حرکت ناپخته، تحریک کننده اضطراب و غیر قابل پیش‌بینی.»
12. انصاف
بر طبق دیدگاه و نظریه مدیریت هنری فایول، عدالت و انصاف باید در هر سطحی از سازمان به کار گرفته شود. این عدالت هم باید به صورت تئوری و هم به صورت عملی در سازمان پیاده‌سازی شود تا کارمندان با شور و اشتیاق بیشتری در سازمان کار کنند.
13. ثبات تصدی
ثبات تصدی، وفاداری یک کارمند را به سازمان، اهداف و ارزش‌های آن افزایش می‌دهد. برای این ثبات، لازم است که زمان کافی اختصاص داده شود تا کارمند با کار خود سازگار شده و این سازگاری نیز به طور موثر افزایش پیدا کند.
14. برنامه
طبق نظریه مدیریتی فایول باید در تمامی سطوح سازمانی، ذوق و اشتیاق و انرژی به دلیل اهداف شخصی و برنامه‌های هر فرد وجود داشته باشد. از این رو مدیریت وظیفه دارد که به برنامه‌ریزی‌ها و شوق و اشتیاق شخصی میان هر فرد احترام بگذارد و اجازه دهد که هر یک از کارمندان با شور و اشتیاق خودشان کارها را انجام دهند.
سخن پایانی
مهم‌ترین موضوع این مقاله پاسخ به سوال شما در مورد اینکه هنری فایول کیست؟ بود. با توجه به تاثیر نظریه‌های مدیریتی هنری فایول، می‌توان این نظریه را جزء پرکاربردترین نظریه‌ها برای مدیریت دانست. به همین خاطر است که پس از گذشت سال‌ها از این نظریه در جهان، هنوز هم مورد توجه بسیاری از صاحبان مشاغل قرار می‌گیرد.
