پیتر دراکر که بود؟

پدر علم نوین مدیریت را بهتر بشناسید

پیتر دراکر (Peter Drucker) یکی از شناخته‌شده‌ترین نوابغ حوزه مدیریتی و مغز متفکری دوست‌داشتنی در علم مدیریت بود، حاصل زحمات او و کارهایی که انجام داد هنوز توسط مدیران در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیتر دراکر را بنیان‌گذار مدیریت مدرن می‌دانند. اگرچه او قسمت مهم زندگی‌اش را در آمریکا سپری کرد اما اتریشی است و رگه‌های اروپایی را می‌شود از حرف‌ها و نگرش و کنایه‌هایش مشاهده کرد. دراکر متولد 19 نوامبر 1909 در وین اتریش بود که در 11 نوامبر 2005 در کلارمونت کالیفرنیا درگذشت. او مشاور، استاد و نویسنده در حوزه مدیریت بود که نوشته‌هایش شالوده فلسفی و عملی شرکت‌های بازرگانی مدرن را تشکیل داده است. او در حوزه توسعه آموزش علم مدیریت رهبری منحصر به فرد بود و مفهومی تحت عنوان «مدیریت بر مبنای هدف» را معرفی کرد.

پدر او یک وکیل بود و همچنان که خودش هم اشاره می‌کند، تعامل و رفت‌وآمد پدرش با رجال و بزرگان فرصت خوبی را برای او به وجود آورده بود که کلانگری و اندیشیدن به ایده‌های بزرگ را بیاموزد و تمرین کند. شاید برایتان جالب باشد که شومپیتر که او را پدر کارآفرینی می‌دانند از جمله دوستان پدر پیتر بوده است و چنانکه بعدا می‌بینیم باعث شد که مفاهیم نوآوری و کارآفرینی در مرکز توجه پیتر دراکر قرار بگیرد.

دراکر که مدرک دکترای حقوق بین‌الملل عمومی خود را در دانشگاه فرانکفورت (1931) دریافت کرد، در آلمان به‌عنوان روزنامه‌نگار کار می‌کرد. در سال 1933 که هیتلر در آلمان به قدرت رسید، دراکر مجبور به ترک آلمان شد و به انگلیس گریخت و تا سال 1937 در انگلستان ماند. پس ‌از آن به آمریکا مهاجرت کرد و به‌عنوان مشاور در بانک‌های انگلیس و همچنین خبرنگار در چندین روزنامه انگلیسی به فعالیت پرداخت و در سال 1943 شهروندی آمریکا را دریافت کرد.

درصورتی‌که به جزئیات روند زندگی او علاقه‌مند هستید خوب است که بدانید انیستیتوی پیتر دراکر فهرست دقیق و کاملی از رویدادها و مسیر زندگی او را از نخستین سال‌ها تا پایان زندگی، فهرست و ارائه کرده است. قبل از آنکه پیتر دراکر به‌صورت جدی وارد دنیای مدیریت شود، شغل‌های مختلفی از جمله کار در یک شرکت بازرگانی نخ و پارچه و تحقیقات صنعتی را تجربه کرد و معمولاً کسانی که زندگی او را روایت می‌کنند این تعدد مشاغل و تجربیات را در نگاه باز او به حوزه‌های مختلف کسب‌وکار مؤثر می‌دانند. شاید به همین دلیل باشد که با وجودی که دانش رسمی او به حوزه مدیریت مربوط است، توصیه‌هایش برای زندگی فردی هم به‌صورت گسترده مورد توجه قرار می‌گیرد. همانطور که گفته شد پیتر دراکر جدای از تدریس مدیریت (که تا پایان عمر در دانشگاههای آمریکایی به آن ادامه داد) به مشاوره مدیریت هم اشتغال داشت و حجم گسترده‌ای از کتاب‌ها و مقالات را در حوزه‌های مختلف مدیریتی منتشر کرده است. کمتر کسی در دنیای مدیریت وجود دارد که به‌اندازه او فعالیت‌های گسترده و تأثیرگذار انجام داده و به اندازه او هم شناخته شده باشد.

مهارت یادگیری؛ بخشی از زندگی روزمره

پیتر دراکر در دورانی زندگی می‌کرد که تکنولوژی اطلاعات به‌تدریج در حال شکل گرفتن و توسعه پیدا کردن بود، به همین دلیل است که او اصطلاح کارگران دانش‌محور (Knowledge worker) در سال 1959 ابداع کرد و در مورد آن حرف زد و نوشت. پیتر دراکر همچنین ازجمله محدود اندیشمندانی بود که به محض آغاز پرشتاب روند رشد تکنولوژی توضیح داد که یادگیری که قبلا مرحله‌ای از زندگی محسوب می‌شد، دیگر به بخش دائمی از زندگی تبدیل شده و کسانی که بر مهارت یادگیری تسلط نداشته باشند و آن را به بخشی از زندگی روزمره خود تبدیل نکنند، بازندگان دوران جدید خواهند بود.

روند جدی خصوصی‌سازی (Privatization) در زمان او شکل گرفته و به‌شدت رو به گسترش بود و طبیعی است که در نوشته‌های او می‌شود به‌خوبی دغدغه‌های مربوط به فرصت‌ها و تهدیدهای خصوصی‌سازی و تمرکززدایی و همین‌طور رابطه بخش دولتی و بخش خصوصی و سازمان‌های غیرانتفاعی را مشاهده کرد.

پیتر دراکر در دورانی زندگی می‌کرد که ژاپن در حال رشد سریع و تبدیل‌شدن به یک غول صنعتی بود. رویدادی که برای آمریکایی‌ها بسیار عجیب بود و تقریبا هر کس در مورد مدیریت نظر می‌داد و حرف می‌زد، واجب بود که تحلیل‌هایی هم در مورد ژاپن و دلایل پیشرفت سریع آن کشور بنویسد. بخش قابل‌توجهی از اشارات و مثال‌ها و تحلیل‌های پیتر دراکر به ژاپن اختصاص دارد و نباید فراموش کنیم که در آن سال‌ها زبان دومی که در آمریکا برای فعالان دنیای مدیریت توصیه می‌شد، ژاپنی بود. اگر به این نکته توجه نداشته باشیم شاید تأکید زیاد پیتر دراکر بر ژاپن و استراتژی‌های آن، به نظرمان منطقی نیاید. شاید بتوان از جهاتی پیتر دراکر را به مارشال مک لوهان (صاحب‌نظر مطالعات رسانه‌ای؛ مطرح کننده مفاهیمی همچون «دهکده جهانی» و …) شبیه دانست. پیتر دراکر هم به فکر کردن زمان حال قانع نمی‌شد و ترجیح می‌داد که به روندهای آینده فکر کند. به همین دلیل است که در اوایل دهه 90 میلادی گزارشی از وضعیت جهان در سال 2020 را تنظیم کرد.