استفاده از مشاور منابع انسانی اهمیت بسیاری برای هر کسب‌وکار پیدا کرده است. زیرا منابع انسانی (Human Resource) از مهمترین ارکان در هر سازمانی است که در رشد و دستیابی به اهداف تجاری یک کسب و کار نقش کلیدی دارد. کسب و کارها در هر سطح و اندازه‌ای که باشند برای اینکه بهره‌وری نیروی انسانی خود را افزایش دهند، نیاز دارند تا از مشاوره مدیریت منابع انسانی استفاده کنند.
یک مشاور منابع انسانی دانش روز در زمینه مدیریت کردن پرسنل را به مدیران انتقال می‌دهد و با ارائه راهکارهایی برای چالش‌های مختلف به کسب و کار کمک می‌کند تا با کمترین وقفه به توسعه حداکثری برسد.
مشاور منابع انسانی کیست؟
یک مشاور منابع انسانی (HR Consultants) متخصصی در حوزۀ مدیریت نیروهای انسانی است که با مشاوره‌هایی به مدیران کسب و کار، راه‌حل‌هایی در سطوح بالای مدیریتی برای حل چالش‌های پیش‌روی سازمان به آنها ارائه می‌دهد.
مشاور منابع انسانی به‌طور معمول از خارج یک سازمان به کمک کسب و کار می‌آید و وظیفه دارد تا نیازهای مرتبط با منابع انسانی کسب و کار را برآورده کند. در مشاوره مدیریت منابع انسانی شاهد ارائه راه‌حل‌ها و توصیه‌هایی در سطوح بالا به تیم‌های مدیریتی هستیم. این راهکارها در جذب نیروی انسانی، ارتقا شغلی، حفظ منابع انسانی، تعدیل یا اخراج پرسنل، ارزیابی بهره‌وری، سیستم پرداخت حقوق و دستمزد و.. مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چرا کسب و کارها به به سراغ جذب مشاور منابع انسانی می‌روند؟
شاید برای شما تعجب‌آور باشد که چرا یک کسب و کار به مشاوره منابع انسانی نیاز دارد. برای این موضوع دو دلیل برحسب سایز کسب و کار ذکر می‌شود:
کسب و کارهای کوچک و متوسط
در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط با کمک گرفتن از یک مشاور حرفه‌ای با کمترین هزینه امکان پشتیبانی مناسب از منابع انسانی به‌وجود می‌آید. چنین کسب و کارهایی به لحاظ اجرایی یا هزینه‌ای، امکان استخدام یک تیم مدیریت منابع انسانی را ندارند ولی با دریافت مشاوره این امکان برای آنها فراهم می‌شود تا از دانش روز در حوزۀ HR برخوردار شوند.
کسب و کارهای بزرگ
همیشه کسب و کارهای کوچک به مشاورۀ HR نیاز ندارد. کسب و کارهای بزرگ نیز از مشاور منابع استفاده می‌کنند تا چالش‌ها و بحران‌های پیش‌روی خود را با کمک دیدگاهی خارج از سازمان حل کنند.
یک مشاور دید گسترده‌تری به مسائل یک سازمان دارد. همچنین او نیازی ندارد تا با سیاست‌های داخلی سازمان درگیر شود. بنابراین نقش مهمی در کمک به مدیران کسب و کار برای تصمیم‌گیری درست داشته و به آنها برای تمرکز بر روی موضوعات کلیدی کمک می‌کند.
چگونه تبدیل به مشاور منابع انسانی حرفه‌ای شویم؟
اگر ایدۀ ورود به دنیای مشاوره مدیریت منابع انسانی را در ذهن خود پرورش می‌دهید، قبل از هر اقدامی باید به مسیر شغلی این حرفه توجه کنید. مشاوران HR علاوه‌بر دانش تخصصی و تجربۀ بالا در مدیریت منابع انسانی باید بینش کافی برای این شغل برخوردار باشند. وظایف مشاور منابع انسانی بسیار حساس است و هرگونه اشتباه در این شغل خسارات جبران‌ناپذیری را برای کسب و کار به‌وجود می‌آورد.
اهمیت تجربه و تحصیلات در مشاوران HR
سازمان‌ها از مشاوران منابع انسانی برای پوشش شکاف‌های تخصصی استفاده می‌کنند که خود در داخل سازمان قادر به حل آن نیستند. این چالش‌ها به‌طور معمول پیچیده هستند و برای حل آنها باید دانش، تجربه و تخصص کافی وجود داشته باشد.
زمانی که در مشاوره مدیریت منابع انسانی از کلمۀ “تخصص” استفاده می‌کنیم، منظورمان تجربه کار عملی در حل مشکلات مشابه است. تجربه عملی در کنار یک پایگاه دانش قوی شکل می‌گیرد. داشتن نوآوری و تفکر خلاقانه به مشاور کمک می‌کند تا با دیدگاهی متفاوت مسائل را بررسی کرده و با آن مواجه شود.
به‌طور معمول، یک مشاور منابع انسانی چندین سال تجربه دارد و دارای حداقل مدرک کارشناسی است. البته بسیاری از کارفرمایان ترجیح می‌دهند تا از مشاورۀ افرادی استفاده کنند که دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکترا باشند.
قبل از اینکه وارد این حرفه شوید یک ارزیابی صادقانه از خود انجام دهید. رزومه و تجربیات خود را مرور کنید و از خود سوال کنید: “اگر این رزومه یک فرد غریبه بود، آیا حاضر بودید به او اعتماد کرده و تصمیم‌گیری‌های مهمی در کسب و کارتان را به او واگذار کنید.”
مشاور منابع انسانی عمومی یا مشاور منابع انسانی تخصصی
شرح وظایف مشاور منابع انسانی بسیار گسترده و متفاوت است. کسب و کاری که می‌خواهد از مشاوره HR استفاده کند باید این موضوع را به خوبی درک کند که در چه حوزه‌هایی نیاز به گرفتن مشورت دارد.
بسیاری از مشاوران در تمامی حوزه‌های عمومی منابع انسانی داری تجربۀ کافی هستند. اما برخی از آنها در یک حوزه تخصصی از تجربه بیشتری برخوردارند و به همین دلیل ترجیح می‌دهند تا مشاوره‌های خود را فقط در همان زمینه خاص ارائه دهند و زمان خود را صرف امور عمومی نکنند.
برای مشاوره مدیریت منابع انسانی به‌صورت تخصصی نیاز به دانش عمیقی در یک زمینه مشخص وجود دارد. به‌طور حتم کسب و کار نیز باید با درک این تخصص از مشاوران مرتبط برای حل چالش‌های خود استفاده کند.
داشتن طرح توجیهی برای مشاوره منابع انسانی
شغل مشاور منابع انسانی جذاب است. ولی برای ورود به این حرفه علاوه‌بر تجربه، تحصیلات و البته علاقه به یک طرح تجاری (Business Plan) هم نیاز دارید. این طرح به شما کمک می‌کند تا مشتریان هدف خود را شناخته و با برنامه‌ریزی قبلی، مشاوره‌های منابع انسانی قدرتمندی را ارائه دهید. در زمان تهیه طرح تجاری پاسخ‌های دقیقی برای سوالات زیر بیابید:
- بازار هدف مشاوره مدیریت منابع انسانی برای من چیست؟
- چگونه خود را معرفی کنم؟ توانایی‌ها یا ویژگی‌های منحصربه‌فردم در مشاوره چیست؟
- آیا مشتریان بالقوه کافی برای تامین هزینه‌های سربار (فضای ادرای، لوازم، مالیات و..) را دارم؟
- مشتریانم محلی هستند یا ممکن است به‌عنوان مشاور منابع انسانی از راه دور (ریموت و آنلاین) به آنها مشورت بدهم؟
- چه مبلغی را برای هزینه ارائه خدمات مشاوره HR دریافت کنم؟ آیا این رقم در مقایسه با سایر مشاوران منطقی است؟
- برای ارائه مشاوره نیاز به دریافت چه مجوزهای قانونی دارم؟
- طریقه جذب مشتری چگونه است؟ برای بازاریابی و شناسایی مشتریانی که به مشاوره HR نیاز دارند چه شیوه‌هایی مناسب است؟
شرح وظایف مشاور منابع انسانی
کسب و کارهای پیشرو برای مدیریت نیروی انسانی خود و افزایش بهره‌وری آنها از مشاوره منابع انسانی استفاده می‌کنند. آنها به تجربه دریافته‌اند که مشاوران HR نقش مهمی در مدیریت بهتر سرمایه‌های انسانی سازمان دارند و کمک زیادی به کاهش هزینه‌های آشکار و پنهان می‌کنند.
وظایف مشاور منابع انسانی بسیار گسترده است، به‌طوری که می‌توان یک لیست بی‌پایان از کارهایی تهیه کرد که مشاوران به انجام آنها می‌پردازند. برخی از وظایف یک مشاور منابع انسانی:
- راه‌اندازی، نظارت و هدایت پروژه‌های مرتبط با منابع انسانی؛
- انجام تحقیقات حوزه HR (با استفاده از جمع‌آوری داده‌ها، نظرسنجی، ارزیابی عملکرد نیروی انسانی و..)؛
- شناسایی نقاط بحرانی در یک کسب و کار و ارائه راهکارهای متناسب؛
- طراحی برنامه‌های استراتژیک و عملیاتی در حوزه‌های مرتبط با منابع انسانی؛
- آماده‌سازی فرایندهای مصاحبه، جذب و استخدام نیروی انسانی، آموزش کارکنان و ارائه راهکارهایی برای حفظ منابع انسانی توانمند در سازمان؛
- تلاش برای تغییر و بهبود در فرهنگ سازمانی؛
- توسعه و یکپارچه‌سازی رویه‌های سازمانی در بخش‌های مختلف HR؛
- شناسایی و انتخاب فناوری‌های مناسب برای ارتقا عملکرد کارکنان؛
- بررسی فرآیندهای کاری برای کاهش هدر رفت زمان و انرژی کارکنان و بهبود بهره‌وری آنها؛
- انتقال دانش و اطلاعات به‌روز به مدیران برای مدیریت کارآمد بر منابع انسانی؛
- تحلیل و بررسی داده‌های سازمانی برای برنامه‌ریزی‌های بلندمدت در تامین نیروی کار و جایگزینی پرسنل؛
- و..
گستردگی وظایف مشاور منابع انسانی، اهمیت جایگاه شغلی آن را نشان می‌دهد. یک مشاور امین و باتجربه نقش کلیدی در بهبود عملکرد منابع انسانی و حل چالش‌های پیشرو در این زمینه خواهد داشت.
مسیر شغلی مشاور منابع انسانی
مسائل مرتبط با HR به‌صورت مستمر در حال تغییر هستند، زیرا با ورود به فناوری‌های جدید شاهد تغییرات گسترده‌ای در مدیریت منابع انسانی و شیوه‌های فعالیت کارکنان هستیم. به همین دلیل یک مشاور منابع انسانی در مسیر شغلی (Career Path) خود باید ظرفیت بالایی برای پذیرش تغییرات، به‌روزرسانی دانش و پذیرفتن نگرش‌های تازه داشته باشد.
اگر قصد دارید وارد این مسیر شغلی شوید قبل از هر چیزی این ذهنیت غلط که کار در حوزۀ منابع انسانی ساده است را از خود دور کنید. یک مشاور منابع انسانی باید با روابط کار، قوانین استخدامی، استعدادیابی، پرداخت مزایای کارکنان، برنامه‌های توسعه سازمانی، فرهنگ کاری در شرکت‌ها، نحوه استقرار سرمایه‌های انسانی، مفاهیم مدیریت عملکرد و.. آشنایی داشته باشد.
در کنار مسئولیت‌های گسترده، قیمت مشاوره مدیریت منابع انسانی بر اساس شرایط شرکت‌ها متفاوت است. اما اگر یک مشاور منابع انسانی دارای تجربه کافی باشد، میانگین حقوق او از دیگر مدیران ارشد بیشتر خواهد بود. زیرا خدماتی که او ارائه می‌دهد، به‌طور مستقیم با عملکرد سازمان و سودآوری یک کسب و کار ارتباط دارد.
مهارت‌های مورد نیاز برای انجام وظایف مشاور منابع انسانی
مشاور منابع انسانی علاوه‌بر دانش و تجربه به مجموعه‌ای از مهارت‌ها برای داشتن شایستگی کافی در انجام وظایف خود نیاز دارد:
- اعتمادبهنفس: مشاور منابع انسانی برای انجام وظایف و انتقال خرد و دانش خود به مدیران ارشد سازمانی باید دارای خودآگاهی و اعتمادبهنفس بالایی باشد؛
- به‌کارگیری دانش نظری در عمل: داشتن دانش و اطلاعات در مشاوره‌های منابع انسانی، زمانی کارگشا خواهد بود که از آنها در موضوعات عملی و روتین‌های روزمره استفاده شود. یک مشاور با آنالیز راه‌حل‌های گذشته با توجه به دانش و تجربه‌ای که دارد، اشتباه‌ها را شناسایی کرده و راهکارهای متفاوتی ارائه می‌دهد؛
- توانایی توضیح ایده‌ها و مفاهیم به روشی ساده: مشاور منابع انسانی باید ایده‌های پیچیده در حوزۀ منابع انسانی را درک کند و آنها را به مدیران سازمانی، کارکنان بخش HR و حتی مدیران میانی و کارکنان به‌صورت ساده و قابل فهم توضیح دهد؛
- مهارت گوش دادن: قبل از کشف راه‌حل توسط مشاور او باید به مسئله مطرح شده خوب گوش کند تا نیاز کسب و کار را شناسایی کرده و راه‌حل‌های اجرایی را مطرح کند؛
- مهارت ارتباط کلامی و نوشتاری: مشاوران فعال در حوزه منابع انسانی باید توانایی ارتباط کلامی بالایی داشته باشند. همچنین آنها باید از قدرت نگارش بالایی برخوردار باشند تا قابلیت تنظیم شرح شغلی برای کارکنان یا سندهای استراتژیک در مدیریت شغلی را داشته باشند؛
- قابل اعتماد بودن: مشاور HR باید اعتماد مدیران، مسئولان بخش HR و کارکنان را به‌دست آورد تا آنها مسائل را به درستی به او انتقال دهند. همچنین یک مشاور قابل اعتماد، هرگز اطلاعات محرمانه کسب و کار را به دیگران انتقال نمی‌دهد؛
- مهارت حل مسئله: کسب و کارها زمانی به سراغ مشاوره مدیریت منابع انسانی می‌روند که با مسئله‌ای مواجه شده باشند. آشنایی با اصول مهارت حل مسئله و روش‌های طوفان فکری به مشاوران کمک می‌کند تا خیلی سریع راهکارهایی مطمئن برای چالش‌ها بیابند؛
- توانایی اولویت‌بندی و تفویض کارها: مشاوران زمان محدودی دارند. آنها باید در کوتاه‌ترین زمان موضوعات دارای اولویت را شناسایی کنند و کارهای مهم برای انجام را به مدیران HR تویض کنند. مشاوران منابع انسانی باید توانایی بالایی در سازمان‌دهی و رهبری داشته باشند.
سایر تخصص‌های ضروری برای مشاوران منابع انسانی
علاوه‌بر مهارت‌های کاربردی فوق یک مشاور منابع انسانی باید مدارکی را در تخصص‌های مختلف به‌دست آورد. این گواهینامه‌ها نشان‌دهنده درک مشاور از موضوعات مدیریتی و کسب و کاری هستند:
- روابط انسانی؛
- سیستم‌های مدیریت اطلاعات (MIS)؛
- گذراندن دوره‌های مختلف مدیریت منابع انسانی؛
- آشنایی با مدیریت بازاریابی و اصول فروش؛
- مدیریت مالی؛
- تجارت الکترونیک؛
- مدیریت تجارت بین‌الملل؛
- رفتار سازمانی؛
- اخلاق کسب و کار؛
- مدیریت استراتژیک؛
- رهبری و کار تیمی؛
- مدیریت زمان؛
- مدیریت ریسک؛
- مهارت‌های بین فردی یا مهارت‌های نرم.
آیندۀ مشاوره مدیریت منابع انسانی
در چند سال گذشته تغییرات وسیع در فناوری‌ها و فراگیر شدن آنها، موجب شده است تا اهمیت به‌کارگیری نیروی انسانی توانمند در کسب و کارها افزایش پیدا کند. از طرفی دیگر، تغییر در شیوه انجام کارها، افزایش دورکاری و همچنین استخدام فریلنسرها در کسب و کارها موجب شده است تا نیاز به مدیریت HR دچار تحول شود.
مشاور منابع انسانی با درک درست از تمامی این تغییرات به بهبود بهره‌وری سرمایه‌های انسانی در یک کسب و کار کمک می‌کند. بر اساس آخرین اطلاعات مرکز کار آمریکا تا سال ۲۰۲۶ برای این موقعیت شغلی ۹ درصد افزایش تقاضا به‌وجود می‌آید. این اطلاعات به خوبی آیندۀ روشن مشاوره مدیریت منابع انسانی و اهمیت آن را نشان می‌دهد.
سخن پایانی
آشنایی با شرح وظایف مشاور منابع انسانی برای مدیران کسب و کارها و خود مشاوران ضروری است. زیرا آنها با درک درست از وظایف مشاور، برنامه‌ریزی‌های بهتری برای مدیریت بهینه نیروی انسانی خواهند داشت. وقوع انواع بحران‌ها در مدیریت سرمایه‌های انسانی در کسب و کارهای کوچک، متوسط و بزرگ اهمیت مشاوره مدیریت منابع انسانی را نشان می‌دهد.
