این روزها با توسعه کسب‌وکارهای مختلف و جدید استفاده از مارکتینگ بیش‌ازپیش رونق پیدا کرده است. همان‌طور که می‌دانید راه‌های گوناگونی برای بازاریابی وجود دارد. یکی از شیوه‌های بازاریابی که امروزه استفاده از آن رواج بسیاری پیداکرده است بازاریابی ویروسی است. ما در این مقاله سعی داریم ضمن معرفی و تبیین بازاریابی ویروسی به مخاطبین عزیز کمک نماییم تا در صورت داشتن شرایط لازم از این شیوه تبلیغاتی برای مطرح شدن برند و محصول خود استفاده کرده و به سود زیادی دست یابند. پس تا انتها با ما همراه باشید.
بازاریابی ویروسی چیست؟
بازاریابی ویروسی به بیان ساده و کلی یعنی عرضه امکانات و تسهیلات رایگان به مردم و دادن مجوز انتقال آن به دیگران. در حقیقت ما با این شیوه تبلیغاتی کاربران و مشتریان را تشویق می‌کنیم که پیام‌ها و تبلیغات ما را به‌صورت رایگان با دیگران به اشتراک بگذارند.
اما اگر بخواهیم تخصصی‌تر به این قضیه نگاه کنیم، بازاریابی ویروسی (Viral marketing) یکی از شیوه‌های بازاریابی است که از ارتباطات جمعی برای تبلیغ یک کالا و یا محصول استفاده می‌کند. این شیوه بازاریابی شرکت و یا یک برند را در معرض دید همگان قرار می‌دهد به‌گونه‌ای که مردم مدام نام و خبرهای مربوط به آن را دهان‌به‌دهان پخش و منتقل می‌کنند.
در بازاریابی ویروسی مشتری تشویق می‌شود که محصول و یا شرکت را به دوستان و آشنایان خود نیز معرفی نماید و به‌این‌ترتیب می‌توان گفت که هر مشتری به نحوی فروشنده محصول هم است. در طی انجام این پروسه تبلیغات مانند ویروس بین مردم منتشر می‌گردد و محصول، کالا، برند و یا محتوا به سرعت در دسترس تعداد زیادی از مردم قرار می‌گیرد و مخاطبان زیادی جذب و درنهایت فروش بیشتر می‌شود.
دلایل محبوبیت بازاریابی ویروسی:
درگذشته بازاریابی ویروسی از طریق بیلبورد تبلیغاتی و یا تلویزیونی انجام می‌شد اما در عصر کنونی که استفاده از اینترنت و فضای مجازی رونق بسیاری پیدا کرده است بازاریابی ویروسی بیش‌ازپیش محبوب شده است زیرا که با توجه به‌سرعت بالای اینترنت، برقراری ارتباط سریع و ایجاد هرم ارتباطی در کمتر از یک روز این بازاریابی در حداقل زمان ممکن و به‌صورت کاملاً رایگان عملی می‌شود.
انواع Viral marketing:
- بازاریابی ویروسی ارزشی: در این نوع بازاریابی کیفیت محصول در موفقیت پروسه حرف اول را می‌زند. زمانی که یک شرکت محصولی ارائه می‌کند که کیفیت آن از انتظار مشتری بیشتر است توجه مشتری به آن معطوف می‌گردد و مشتری با استفاده از این محصول مرغوب ترغیب می‌شود که تجربیات خوب و مثبت خود را در اختیار دیگران قرار دهد. به همین ترتیب هم مردم درباره محصول خوب صحبت می‌کنند و این موضع را به اطلاع دیگران هم می‌رسانند. پس می‌توان استنتاج نمود که هرچه محصول بهتر و باکیفیت‌تر باشد این پروسه موفقیت‌آمیزتر است.
- بازاریابی ویروسی منفعتی یا حیله‌ای: در این روش عوامل زیادی مانند پاداش، تشویق و اعطای امتیاز به مصرف‌کننده و مشتریان آن‌ها را تشویق به تلاش برای معرفی و فروش محصول به دیگران می‌کند. به بیان ساده زمانی که شخصی یک کالا را خریداری می‌کند و از آن راضی است آن را به دیگران معرفی می‌کند تا آن‌ها همان محصول را امتحان کند. در پایان اگر این فرآیند موفقیت‌آمیز باشد فرد پاداش دریافت می‌کند.
- بازاریابی ویروسی حیاتی یا تجربه‌ای: در این پروسه فرد تجربیات خود از استفاده یک محصول را در اختیار اشخاصی قرار می‌دهد و معتقد است این تجربیات به نفع آن‌ها است. در اینجا هم کیفیت کالا مهم است و این کیفیت باید آن‌قدر بالا باشد تا مشتری بتواند افرادی را که به این محصول نیاز ندارند ترغیب و تشویق به استفاده نماید.
- بازاریابی ویروسی مارپیچی یا شادی: در این نوع از بازاریابی ویروسی افراد تمایل دارند تا در تجربه‌های خوب و خوشایند خود با دیگران شریک شوند. به‌عنوان نمونه فردی که از تجربه‌ای خوشایند خوشحال است دوست دارد آن را با دیگران هم در میان بگذارد زیرا گمان می‌کند این حس برای دیگران هم ایجاد می‌شود.
- بازاریابی ویروسی نارضایتی یا ناخوشایند: همان‌طور که از نام این نوع بازاریابی ویروسی مشخص است فرد پس از تجربه‌ای ناخوشایند این تجربه را در اختیار دیگران می‌گذارد تا مانع از این شود که آن‌ها به سراغ آن بروند. به‌عنوان‌مثال زمانی که فردی کالایی بی‌کیفیت خریداری می‌کند و از آن ناراضی است این تجربه منفی را به دیگران هم هشدار می‌دهد تا مانع از خرید این محصول توسط دیگران شود. لازم به‌ذکر است که سرعت انتشار ویروس(پیام) از این طریق نسبت به سایر راه‌ها سریع‌تر است.
با توجه به انواع و اقسام بازاریابی ویروسی بیان شده در بالا تمامی شرکت‌ها و برندها باید سعی کنند تا محصولی خوب و عالی تولید کنند، این محصول باید توجه مشتری را به خود جلب کند و در آن‌ها انگیزه کافی جهت تبلیغ و معرفی محصول ایجاد نماید. در این صورت است که مشتری ترغیب می‌گردد تا تجربه خرید خود را با دیگران نیز به اشتراک بگذارد.
مزیت‌های بازاریابی ویروسی:
- زمان کم
- کم‌هزینه بودن
- رشد قابل‌توجه
- کسب اعتبار قابل‌قبول و دیده شدن
- افزایش مشتری
شاخص‌های بازاریابی ویروسی:
- قدرت معجزه آمیز کلمات: در بازاریابی ویروسی از قدرت بی‌حدوحصر کلمات و محتوا غافل نشوید. ابتدا به‌اندازه مطالعه کنید، جامعه هدف خود و ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری آن‌ها را به‌خوبی بشناسید و درنهایت محتوایی درخور مخاطبان خود تولید و عرضه نمایید. البته انتخاب کلمات ثقیل به معنای محتوای تأثیرگذار نیست. گاهی یک کلمه ساده و پیش‌پاافتاده می‌تواند عمیقاً در قلب و جان مخاطب نفوذ کند.
- رسانه: انجام هر کاری به یک رسانه نیاز دارد و شما باید بتوانید رسانه مناسب برای انتشار موضوع خود را انتخاب کنید. اگر این تناسب بین موضوع و رسانه وجود نداشته باشد بازاریابی ویروسی هم فایده‌ای ندارد. برای اینکه تأثیر این عامل را درک کنید یک مثال برای شما می‌زنیم. گمان کنید بلاگری که کار وی معرفی و درست کردن انواع و اقسام غذاهاست در کانال اینستاگرامی خود به بیان مباحث تخصصی روان‌شناسی بپردازد. این رفتار کاملاً اشتباه و بی‌تأثیر است.
- شناخت علایق و سلیقه مشتری: هرچقدر محتوا و موضوعی که به اشتراک گذاشته می‌شود به علاقه و سلیقه مشتری نزدیک‌تر باشد احتمال اشتراک گذاری آن توسط مشتری هم بیشتر می‌شود. پس اگر می‌خواهید Viral marketing موفقیت‌آمیزی داشته باشید قبل از آغاز هر کاری از سلیقه و نظر مشتریان آگاه شوید.
- مخاطب: در بازاریابی ویروسی هرچقدر مخاطب شما ارتباطات بهتر و قوی‌تری داشته باشد شما موفق‌تر خواهید بود و پیام شما به تعداد افراد بیشتری انتقال پیدا می‌کند. فلذا برای انتقال پیام و بازاریابی موفق سعی کنید مخاطبان مناسب و قوی‌ای انتخاب کنید.
موانع و مشکلات موجود در بازاریابی ویروسی:
- عدم احاطه کامل بر روی فرآیند: در بازاریابی ویروسی مدیریت و کنترل قسمت اعظم بازاریابی بر عهده عموم جامعه است و شما امکان نظارت کامل و وافی روی فرآیند انجام کار را ندارید، زیرا که این مردم هستند که برای شما تبلیغات انجام می‌دهند و نظر مخاطب را جلب می‌کنند. پس می‌توان گفت در این نوع بازاریابی امکان هدف‌گیری مستقیم مخاطب وجود ندارد.
- رشد پیش‌بینی‌نشده: از دیگر موانع بازاریابی ویروسی است که اگر از قبل خود را برای این رشد ناگهانی آماده نکنید با شکست مواجه خواهید شد.
- کنترل دشوار نام و نشان تجاری: همان‌طور که در قسمت عدم احاطه کامل روی فرایند هم ذکر شد در Viral marketing چون نقش اصلی را عموم مردم بر عهده دارند امکان سنجش دقیق مسیر ممکن نیست. حتی در طول مسیر ممکن است رفتار کاربران تغییر کند، کپی‌برداری کنند و یا درنهایت پیام را به شکل غلط انتقال دهند. هرچقدر یک شرکت تجاری قوی‌تر باشد و بیشتر روی نام و نشان تجاری خود کار کند احتمال ایجاد این مشکل کمتر می‌شود.
Viral marketing برای چه کسب‌وکارهایی مفید است؟
بازاریابی ویروسی برای همه کسب‌وکارها مفید و مؤثر است. هر یک از صاحبان مشاغل می‌توانند با به کار گیری تکنیک‌ها و استراتژی‌هایی که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم در کسب‌وکار خود موفق شوند. اما به صاحبان کسب‌وکارهای کوچک و متوسط توصیه می‌شود از این شیوه بازاریابی بیشتر استفاده کنند زیرا که آن‌ها در آغاز راه هستند و بودجه محدودتری دارند.
استراتژی‌های مهم در بازاریابی ویروسی:
تعداد زیادی استراتژی برای موفقیت در بازاریابی ویروسی وجود دارد که ذکر همه آن‌ها در این مقال نمی‌گنجد. در اینجا فقط به تعدادی از مهم‌ترین‌ها اشاره می‌کنیم. این استراتژی‌ها عبارت‌اند از:
- رایگان و مجانی؟!!!! بله درست شنیدید. اولین استراتژی موفقیت در بازاریابی ویروسی ارائه خدمات رایگان و در ادامه رسیدن به سود بسیار زیاد است. از دیدگاه بازاریابان موفق این کلمه (رایگان) به‌خودی‌خود معجزه می‌کند. اما موضوعی که مطرح است کاربرد آن در بازاریابی ویروسی است؟ در Viral marketing شرکت تبلیغات خود را با ارائه کالا و یا خدمات مجانی به دیگران عرضه می‌کند و درواقع این خدمات رایگان را برای جلب‌توجه مشتری انجام می‌دهد. به‌عنوان نمونه بلاگرهای مطرح تعدادی از خدمات را در صفحه اینستاگرام خود رایگان برای استفاده دیگران عرضه می‌کنند.
- استراتژی دوم تولید مداوم علم و به‌روزرسانی مکرر آن است. این استراتژی هم در موفقیت و سودآوری شما بی‌اندازه مؤثر است. برای اینکه فروشنده خوبی باشید و مشتری‌ها را متقاعد به خرید محصول کنید باید به‌طوری مداوم اطلاعات خود را در زمینه کالای موردنظرتان افزایش دهید. با این کار خریداران و مشتریان به این باور می‌رسند که شما در زمینه‌ای که در آن اشتغال دارید از آگاهی کامل برخوردارید و در کنار فروش محصول مفید بودن محصول برای مردم هم برای شما مهم است.
- سومین استراتژی شریک کردن صفحه، کالا و تولیدات خود با مشتریان است. با کاربرد این استراتژی مخاطبان و یا مشتریان احساس خوشایند شراکت پیدا می‌کنند. مثلاً شما میتوانید در صفحه مجازی خود در اینترنت امکان ساخت سایت شخصی رایگان را در اختیار بازدیدکنندگان و اعضای سایت قرار دهید. این کار در برقراری ارتباط و جلب نظر مشتریان فوق‌العاده مؤثر است.
تکنیک‌های بازاریابی ویروسی:
در این قسمت تعدادی از مهم‌ترین تکنیک‌های بازاریابی ویروسی را به شما معرفی می‌کنیم. این تکنیک‌ها عبارت‌اند از:
- هدیه دادن: اصولاً همه مردم از هدیه گرفتن به هر شکلی که باشد لذت می‌برند. شرکت‌ها و برندهای مختلف با استفاده از این تکنیک می‌توانند مردم را علاقه‌مند به توضیح و تبلیغ محصول به دیگران بکنند.
- پخش و ارسال ویدیوهای سرگرم‌کننده: ساخت یک ویدیو سرگرم‌کننده درباره محصول بیش از بسیاری از کارهای دیگر مثل نوشتن محتوا می‌تواند توجه مخاطب را به خود جلب نماید. به این وسیله مخاطب جذب ویدیو می‌شود و آن را دست‌به‌دست منتقل می‌کند.
- استفاده از تبلیغات جذاب مانند به کار بردن تبلیغات غیرمتعارف، تبلیغات پارتیزانی و..
- همکاری با اینفلوئنسرهای مهم و مطرح فضای مجازی: استفاده از این تکنیک این روزها بسیار متداول است و به دلیل وجود اعتماد زیاد بین اینفلوئنسر و مخاطبان آن‌ها اثر مطلوبی در دیده شدن برد و محصول دارد.
بازاریابی ویروسی در ایران
در ایران هم همانند سایر کشورها هرروزه کسب‌وکار جدیدی آغاز و نیاز صاحبان مشاغل به بازاریابی صحیح و موفق بیشتر و بیشتر می‌شود. از طرفی بازاریابان به مزایا و تأثیر Viral marketing پی برده‌اند و به همین سبب هم استفاده از این شیوه بازاریابی رونق یافته و تعدادی از بازاریابان موفق از این شیوه بازاریابی استفاده کرده‌اند. همچنین پیش‌بینی می‌شود که با توجه به توسعه و گستردگی اینترنت، فضای مجازی، اینستاگرام و … این کاربرد به‌طور مداوم افزایش یابد. در پایین به تعدادی از این بازاریابی‌ها اشاره می‌کنیم.
- هلوشو بدم، لیموشو بدم شرکت عالیس: این شرکت با استفاده از کلام طنزآمیز و در قالب شوخی توانست در زمینه فروش محصول خود به موفقیت قابل‌توجهی دست پیدا کند.
- پشتم گرمه شرکت رادیاتور: این شرکت تنها با اجرای تبلیغی بامزه و متناسب با محصول خود توانست به‌خوبی رادیاتور را معرفی و توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب کند.
- از کی مربوط به بیمه از کی: این شرکت بیمه توانست تنها با یک تکرار ساده توجه مخاطبان را به خود معطوف سازد.
- تیزر تبلیغاتی لو رفته فیلم شنای پروانه: متصدیان این فیلم با پخش تکه‌ای کوتاه از فیلم خود تحت عنوان لو رفتن بخشی از فیلم موفق به جذب مخاطب شدند و به‌این‌ترتیب فیلم فروش خوبی داشت.
- و ….
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم بازاریابی ویروسی را به‌تفصیل برای شما بیان و تمامی ابعاد، شاخص‌ها و ویژگی‌های آن را ذکر کنیم. موفقیت در این روش بازاریابی مستلزم داشتن خلاقیت، انگیزه و طراحی ایده خوب است. امیدواریم با به کار بستن نکات ذکر شده در این مطلب و سپس طراحی هدف، مسیر و درنهایت اجرای آن در این شیوهٔ تبلیغاتی موفق باشید و به سود زیادی دست پیدا کنید.
